Op 11 maart 2022 werd in Heinenoord in de provincie Zuid-Holland een nieuw waterstoftankstation geopend. De waterstofbussen van Connexxion kunnen hier de komende twaalf jaar rekenen op groene waterstof van leverancier en tankstationexploitant Everfuel. Het tankstation heeft capaciteit voor vijftig zware voertuigen en is daarmee één van de grootste in Europa. Rebel begeleidde het proces en zorgde dat de belangen van alle partijen in deze publiek-private samenwerking werden meegenomen. Irma Kenter (Directeur Mobiliteit en Milieu van provincie Zuid-Holland), Jacob Krogsgaard (CEO Everfuel, de leverancier van waterstof), Ben Dwars (regionaal directeur busmaatschappij Connexxion) en Marc van der Steen (Rebel) waren er vanaf het begin bij.
Waar begint een omvangrijk project als dit?
Kenter: “In het Klimaatakkoord is afgesproken dat er in 2030 alleen maar uitstootvrije voertuigen in concessies (pakketten van lijnen en vervoersdiensten voor OV-bedrijven, red.) mogen rijden. Hoewel niemand echt in de toekomst kan kijken, zijn we toch van start gegaan. Voor de kortere afstanden biedt batterij-elektrisch momenteel de beste oplossing. Maar bij langere ritten lijkt waterstof nu kansrijker. Waterstofvoertuigen leggen minder druk op het elektriciteitsnet en kennen niet de lange laadtijden van batterij-elektrisch. Dus hebben we met Connexxion gekeken of we hun vloot waterstofbussen konden uitbreiden. Die bussen moeten natuurlijk wel toegang tot waterstof hebben; groene waterstof, opgewekt uit zon en wind. Vanuit die gedachte hebben we via een aanbesteding gezocht naar een partij die dat kon leveren. We wilden een totaalpakket voor een waterstofinfrastructuur.”
Wat waren voor Connexxion de voorwaarden om aan dit project mee te doen?
Dwars: “We reden al met vier VDL-waterstofbussen in de regio. In deze samenwerking komen daar nog twintig bussen van bussenbouwer Solaris bij. Van tevoren wilden we de garantie dat deze investering een positieve businesscase oplevert. Dit geldt voor de bouw van de bussen, maar ook voor de operationele kosten. De waterstofmarkt is minder volwassen dan de markt voor fossiele brandstoffen. De zoektocht naar een partner die betaalbare waterstof kon leveren voor een langere termijn was dus ook een uitdaging.”
Lees ook: Milieuvriendelijk OV: Connexxion breidt vloot uit met 20 waterstofbussen
Everfuel won de aanbesteding voor het tankstation en de levering van waterstof. Wat maakt dit project voor jullie zo interessant?
Krogsgaard: “Als je investeert in een waterstoftankstation wil je zeker weten dat je genoeg afnemers van waterstof hebt. Die garantie hebben we nu dankzij de 24 waterstofbussen van Connexxion die zich hebben gecommitteerd om twaalf jaar bij ons te tanken. Verder is het station gebouwd op een tankcapaciteit van vijftig zware voertuigen. Deze kunnen tegelijkertijd binnen zes minuten volgetankt worden. Met de verwachte opkomst van vervoer op waterstof zijn we dus klaar voor nog meer afnemers.”
Waar wordt de groene waterstof voor het tankstation in Heinenoord geproduceerd?
Krogsgaard: "Momenteel halen we de groene waterstof voor Heinenoord bij verschillende partners. Eén van de bronnen is een elektrolyser in Frankfurt. Dit systeem gebruikt gecertificeerde groene stroom, een mix van zon en wind. Ook zijn we bezig met onze eerste eigen waterstofproductiefabriek in Denemarken. Deze fabriek gaat later dit jaar zijn eerste groene waterstof produceren."
Wat zijn Garanties van Oorsprong?
Garanties van Oorsprong (GvO's), ook wel groencertificaten, zijn bewijsstukken waarmee de afkomst van duurzame energie aangetoond kan worden. Wanneer een windmolenpark elektriciteit produceert, geeft een instantie daar garanties voor uit. Elke GvO is te herleiden naar de installatie waar deze is opgewekt.
In 2012 ontstond in Nederland ophef over de handel in GvO’s. Door handel met het buitenland werden er meer GvO’s verhandeld dan er daadwerkelijk aan duurzame elektriciteit werd opgewekt. Op dit momenten werken verschillende partijen op Europees niveau aan meer regels en afspraken rond groencertificaten. Krogsgaard: “Dit wordt één van de grootste uitdagingen van de komende tijd. Met de opkomst van waterstof is het essentieel dat de benodigde energie ook echt uit hernieuwbare bronnen komt.”
Waarom is juist voor deze locatie gekozen voor het waterstoftankstation?
Kenter: “We wilden in de buurt zitten van de busremise, zodat chauffeurs niet hoeven om te rijden als ze willen tanken. En aangezien we verwachten dat het waterstoftankstation later ook door ander zwaartransport wordt gebruikt, wilden we dichtbij transportcorridors zitten. Heinenoord heeft beide."
Dwars: “Normaal gesproken regelt een OV-bedrijf zijn eigen brandstofvoorziening, meestal met een tankstation op een remiseterrein. In dit geval hebben we aangegeven dat dat niet handig was, aangezien we de vraag naar waterstof willen stimuleren. Daarvoor is het belangrijk dat het waterstoftankstation ook voor andere partijen bereikbaar is.”
Wanneer verwachten jullie dat de volledige capaciteit van het waterstoftankstation benut gaat worden?
Krogsgaard: “Wat ons betreft al binnen een paar weken. Wij zijn er klaar voor.”
Van der Steen: “Alles wijst erop dat zwaar transport op waterstof in een versnelling terecht gaat komen. Vooralsnog blijft het nog bij kleine productiemodellen van een aantal grote merken. Maar dit gaat snel veranderen, aangejaagd door Europese wet- en regelgeving. Voor de Europese transportcorridors op waterstof moeten er wel meer grote waterstoftankstations bijkomen. Zuid-Holland laat in ieder geval zien dat het kan.”
Waren er nog zorgen van omwonenden voor de bouw van het tankstation?
Van der Steen: “We hebben omwonenden en de bedrijven op het industrieterrein van het begin af aan zo goed mogelijk geïnformeerd. Ik ben koffie gaan drinken bij de buren op het bedrijventerrein en heb iedereen uitgelegd wat we van plan waren. Als er achteraf nog vragen waren, konden ze me bellen. Voor ons was dit belangrijk, want je wilt voorbereid zijn op eventuele bezwaren. Die kunnen een project namelijk meteen vertragen. Uiteindelijk waren de reacties positief en heeft niemand een bezwaar ingediend.
De gesprekken met buren hebben zelfs nog tot nieuwe samenwerkingen geleid. Eén van de nabijgelegen bedrijven produceert bepaalde leidingen en goten die we goed konden gebruiken voor het tankstation. Dat heeft nog een extra deal opgeleverd.”
Hoe hopen jullie dat dit project andere waterstofprojecten inspireert?
Dwars: “Ik denk dat communicatie in dit soort samenwerkingen cruciaal is. In plaats van mogelijke problemen te bagatelliseren, erkennen we dat we waarschijnlijk obstakels gaan tegenkomen. Maar met de garantie dat we ze gaan oplossen. Dat is een aanpak die volgens ons en onze partners werkt.”
Krogsgaard: “Communicatie en transparantie staan absoluut voorop. We gaan een langdurige samenwerking aan, dus als er issues zijn lossen we die samen op. Verder toont Heinenoord hopelijk dat samenwerkingen tussen bedrijven en publieke partijen voor waterstofoplossingen technologisch en financieel werken. Sinds de opening van dit tankstation hebben we al twee aanvragen binnengekregen voor vergelijkbare samenwerkingen.”
Van der Steen: “Ik hoop dat dit waterstoftankstation vooral onze nationale overheid inspireert. Dit project is deels gefinancierd met subsidies; het leeuwendeel door de provincie. Op nationaal niveau hebben we relatief weinig hulp gehad. Waterstofbeleid uit Den Haag ontbreekt omdat ze nog steeds in debat zijn over de te nemen route. ‘Gaan we inzetten op waterstof of kiezen we voor batterij-elektrisch?’ Terwijl we voor snelle verduurzaming van de mobiliteit allebei nodig hebben.”
Welke ontwikkelingen rond duurzame mobiliteit kunnen we nog meer verwachten van de provincie Zuid-Holland de komende tijd?
Kenter: “Na de concessie in het zuiden willen we ook dat het openbaar vervoer in het noorden van de provincie zero-emissie wordt. Deze opdracht wordt binnenkort uitgezet en OV-bedrijven krijgen extra punten als het ze lukt om vanaf dag 1 uitstootvrij te rijden. Verder gaan de eerste verduurzaamde waterbussen dit jaar in de vaart. Daarnaast zijn we bezig om de binnenvaart te helpen naar zero-emissie te bewegen. We zijn dus in de volle breedte van de mobiliteit bezig om de doelstellingen van 2030 te halen. Wat mij betreft gaat dat zeker lukken.”
Lees meer: Nederlanders bouwen eerste watertaxi op groene waterstof: “Dit is slechts het begin”
Schrijf je in voor onze Newsbreak: iedere dag rond 12 uur het laatste nieuws
Wil jij iedere middag rond 12 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze Newsbreak.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
