De youyou is de Franse benaming voor een trilkreet die door vrouwen wordt geuit bij huwelijken en feestelijke gebeurtenissen, maar ook gebruikt wordt bij begrafenissen van ongehuwden en martelaren. De kreet vindt zijn oorsprong in diverse culturen in het Midden-Oosten, Noord- en Subsaharaans Afrika, en zelfs in het Baskenland. Naargelang de regionale herkomst wordt hij zaghareet, kululu, tsahalulim, irrintzi, etc genoemd. Telkens gaat het om een langgerekte schrille toon die gemoduleerd wordt (door de keelwand, glottis of met snelle tongbewegingen). De zindering die hiervan uitgaat is tot ver te horen én te voelen.

Klik hier voor een geluidsfragment en scroll verder naar minuut 2.

Myriam Van Imschoot is al enkele jaren gefascineerd door de kracht van de youyou. Ze ontwikkelt artistieke projecten met lokale performers, met respect voor hun traditie, maar ook met openheid voor nieuwe invullingen. Zo rekten twaalf Brusselse vrouwen de kreet voorbij zijn gebruikelijke duur in de performance YOUYOUYOU (2015). Ze creëerden samen een acht minuten lange sonore wervelwind volgens een complex afsprakensysteem, met zachte en luide partijen, solo’s en groepsinteracties. Het was een van de revelaties in het feestprogramma van de Beursschouwburg naar aanleiding van het 50-jarige bestaan van dit Brusselse kunstencentrum.

Myriam stelde het zo: “Ons project zet heel erg in op de overlevering tussen generaties en culturen van oude populaire technieken. In onze Zaghareet Clubs organiseren we de uitwisseling tussen experts en leken, met openheid voor velerlei herkomsten en (her)gebruiken. Het erfgoed is immaterieel en dynamisch, want voortdurend in onderhandeling met nieuwe contexten. Uiteindelijk wil HELfel ook zo'n nieuwe context zijn. We eren een gebruik, we leren een gebruik, en we verkeren het, transformeren, openen voor nieuwe connecties.”

Annelies Tollet van Erfgoedcel Brussel nam deel aan de workshops. "Waarom ik het zo interessant vind? Door zelf aan het project deel te nemen, heb ik zelf kunnen vaststellen hoe waardevol het project is in het kader van kennismaking/overdracht van immaterieel cultureel erfgoed. De performance is uiteraard belangrijk: de ‘kreet’ wordt hoorbaar en door er een kunstproject van te maken wordt er een ‘ruimte’ gecreeërd waarin het ‘dagelijkse’ of ‘traditionele’ op een nieuwe manier wordt waargenomen. Ook door diegenen voor wie de kreet een onderdeel van de traditie vormt. Maar even belangrijk was het proces dat voorafging aan de performance. Een gemengde groep vrouwen, die elkaar voordien vaak niet kenden, kwamen op regelmatige tijdstippen samen in zogenaamde Zaghareet Clubs. Die duurden ongeveer drie uur en een belangrijk deel daarvan ging naar de interactie en uitwisseling: Myriam stelde vragen aan diegenen die de kreet al onder de knie hadden, waar en wanneer die kreten gebeurden, hoe ze het hadden geleerd. Sommige van die dames kwamen zelfs naar de Club omdat ze hoopten eindelijk zelf de kreet onder de knie te krijgen. Er kwamen heel wat verhalen naar boven waaruit blijkt dat verschillende volwassen maar ook jongeren niet altijd meer goed weten hoe de kreet te produceren. Na het eten gingen we aan de slag om te oefenen. Daarbij zorgde Myriam ervoor dat er een context van vertrouwen ontstond en dat mensen zich langzaam maar zeker durfden te uiten. Belangrijk daarbij was de wederzijdse goedkeuring en vooral die van de ‘kenners’ richting de ‘leken’. Dat gebeurde allemaal zeer informeel en al lachend. Toen ik als onzekere leek in de zaghareet voor de eerste keer alleen ‘mijn’ kreet moest laten horen, deed het goed om van de kenners complimenten te krijgen. Er werd ook kennis uitgewisseld: hoe je nu eigenlijk je tong moest gebruiken? En was er ook geen verschil tussen de Marokkaanse kreet en die uit Egypte of Libanon?"

Momenteel bereidt Myriam HELfel voor, een grootschalige versie met dertig vrouwen voor de publieke ruimte. Die publieke versie wordt voor het eerst getoond in het Park van Vorst op zaterdag 27 augustus 2016, tijdens L'incroyable Téléférique. Dat is een eendaags burgerinitatief waarbij kunstactiviteiten (van o.a. Benjamin Vandewalle en Myriam Van Imschoot … ) gecombineerd worden met ontmoetingen in het Park.

Naast deze ‘Park-voorstelling’ gaat de ‘grote zaal versie’ van ‘HELfel’ officieel  in première tijdens ‘From Beursschouwburg to Westrand', de ‘Friendly Take-over’ van het cultureel centrum van Dilbeek door Beursschouwburg op zaterdag 17 september 2016. Dat is meteen de seizoensopener en het openingsweekend van zowel Westrand en Beursschouwburg. (Hier vindt u het hele programma van deze seizoensopener.)

Credits ‘HELfel’

Concept en regie: Myriam Van Imschoot. Assistentie en advies: Shila Anaraki, Caroline Daish.

Performers: Stephanie Auberville, Chaima Senhaji, Shila Anaraki, Sonia Williams, Eva Lubulwa, Sarah Leo, Samah Hijawi, Geneviève Prumont, Ann Lefever, Rika Colpaert, Lisbeth Schotte, Elke Gutierrez, Fatiha Setouti, Latifa Abdel-Kader, Louiza Amghizzar, Malika Mderreg, Souad Khelifa, Fatiha El Mrabet, Nezha Haffou, Anissa Rouas, Najatt Bouali, Khadija Lazaar, Fleur Khani, Caroline Daish, Annelies Tollet, Danae Theodoridou, Nico Pauwels, Fatimasahar Elgachcham, Myriam Van Imschoot.

Voor de voorbereidende exploraties in het Park van Vorst, bijzondere dank aan Negin Ranjbar, Caroline Godart, Talia De Vries, Susanna Hood, Azahara Ubera Biedma, Esteban Donoso, Vladimir Miller, Varinia Canto Vila, Sofia Gerheim Caesar, Sol Archer, Silvia Fanti, Adaline Anobile, Julie Pfleiderer, Beata Szparagowska, Alessandra Coppola, Michel Yang, Gaetan Bulourde, Renée Goethijn, Kristinn Guðmundsson, Irena Radmanovic en Justine Maxelon. Dank ook Joris Van Imschoot en Denise François.

Met dank aan Negin Ranjbar, Caroline Godart, Talia De Vries, Susanna Hood, Azahara Ubera Biedma, Esteban Donoso, Vladimir Miller, Varinia Canto Vila, Sofia Gerheim Caesar, Silvia Fanti, Adaline Anobile, Julie Pfleiderer, Beata Szparagowska, Alessandra Coppola, Michel Yang, Gaetan Bulourde, Renée Goethijn, Irena Radmanovic, Justine Maxelon, Joris Van Imschoot, Kristinn Guðmundsson, Denise François.

Productie: Ten Weyngaert & Téléférique, Kunstenwerkplaats Pianofabriek

Co-producenten (theaterversie): Beursschouwburg, Cultureel Centrum Westrand Dilbeek

Met de steun van Cera/FARO en VGC