Meiri­hluti umhverf­is- og sam­göngu­nefndar Alþingis vill gera tölu­verðar breyt­ingar til­lögu um þriðja áfanga ramma­á­ætl­un­ar, sam­kvæmt nefnd­ar­á­liti og breyt­ing­ar­til­lögu sem afgreiddar voru á fundi nefnd­ar­innar í gær.

Sam­kvæmt heim­ildum Kjarn­ans leggur meiri­hlut­inn til að fjórir virkj­un­ar­kostir í Hér­aðs­vötnum í Skaga­firði og sömu­leiðis Kjalöldu­veita í efri Þjórsá fær­ist úr vernd­ar­flokki í bið­flokk, auk þess sem vind­orku­vinnsla í Búr­fellslundi fær­ist úr bið­flokki yfir í nýt­ing­ar­flokk.

Einnig er það vilji meiri­hluta nefnd­ar­innar að ekki verði að gripið til frið­lýs­inga vegna virkj­ana­kosta í vernd­ar­flokki í Skjálf­anda­fljóti um sinn, að minnsta kosti ekki þar til búið verði að end­ur­skoða lög um ramma­á­ætl­un.

Á móti kemur að meiri­hluti nefnd­ar­innar vill færa Skrokköldu og einnig Holta- og Urriða­foss­virkj­anir í neðri hluta Þjórsár úr nýt­ing­ar­flokki í bið­flokk.

Nefnd­ar­á­lit bíður birt­ingar

Stjórn­ar­flokk­arnir hafa sam­kvæmt heim­ildum Kjarn­ans haldið mál­inu þétt að sér og það var ekki fyrr en undir mið­nætti á mið­viku­dags­kvöld að full­trúar stjórn­ar­and­stöð­unnar í þing­nefnd­inni fengu fyrst að líta á drög að nefnd­ar­á­liti, þar sem lagt var upp með áður­nefndar breyt­ing­ar­til­lögur við þennan þriðja áfanga ramma­á­ætl­un­ar.

Þær voru svo sam­þykktar á fundi nefnd­ar­innar í gær og koma til kasta Alþingis á allra síð­ustu þing­dög­un­um, í næstu viku. Ekki er búið að birta nefnd­ar­á­litið á vef þings­ins.

Nátt­úru­vernd­ar­sinnar telja til­lög­urnar mikið högg

Kjarn­inn veit til þess að afar mikil kurr er á meðal nátt­úru­vernd­ar­sinna vegna þeirra breyt­inga sem lagt er upp með af hálfu meiri­hluta umhverf­is- og sam­göngu­nefnd­ar.

Við­mæl­endur Kjarn­ans telja að nátt­úru­vernd á Íslandi verði fyrir afar þungu höggi ef hug­myndir meiri­hluta nefnd­ar­innar verði nið­ur­staða Alþing­is, og að fag­legt ferli ramma­á­ætl­unar verði sömu­leiðis sett í upp­nám. Sáttin sem ramma­á­ætlun hafi verið ætlað að skapa sé „end­an­lega rof­in“ ef þetta verði nið­ur­staða þings­ins. Gengið sé of langt í aðra átt­ina og jafn­vægi á milli nýt­ingar og verndar verði raskað með þeim breyt­ingum sem meiri­hluti nefnd­ar­innar leggur til.

Einn við­mæl­andi segir að ára­tuga­löng bar­átta nátt­úru­unn­enda fyrir var­an­legri sátt um vernd Þjórs­ár­vera og far­vegar Þjórsár sé að engu gerð, verði nefnd­ar­á­litið grunnur undir nið­ur­stöðu Alþingis um þriðja áfanga ramma­á­ætl­un­ar.

Sami við­mæl­andi segir meiri­hluta nefnd­ar­innar „hand­velja“ rök sem styðji breyt­ingar á hverjum virkj­ana­kosti fyrir sig, og hundsa í því hand­vali vís­inda­leg gögn sem mæli með því að ein­staka kostir verði settir í vernd­ar­flokk.

Óánægja er einnig með að Hval­ár­virkjun á Ströndum og Aust­ur­gils­virkjun í Ísa­fjarð­ar­djúpi séu enn hafðar í nýt­ing­ar­flokki, á meðan að þeir virkj­ana­kostir sem meiri­hluti nefnd­ar­innar leggur til að fær­ist úr nýt­ing­ar­flokki í bið­flokk séu veiga­litlir kostir eða ólík­legir til þess að verða nokk­urn­tíma að veru­leika – „inn­antómar dús­ur“ – á meðan að Lands­virkjun fái allar sínar virkj­ana­óskir upp­fylltar í til­lögum meiri­hlut­ans.

Tveir stjórn­ar­flokk­anna voru með fyr­ir­vara við málið

Í umræðum um þriðja áfanga ramma­á­ætl­unar eftir að Guð­laugur Þór Þórð­ar­son umhverf­is-, orku- og lofts­lags­mála­ráð­herra lagði þings­á­lykt­un­ar­til­lögu sína um málið fram á Alþingi fyrr á árinu gerðu þing­menn bæði Vinstri grænna og Fram­sókn­ar­flokks grein fyrir því að til­laga ráð­herra hefði verið sam­þykkt með fyr­ir­vörum af þing­flokkum flokk­anna beggja.

Orri Páll Jóhanns­son þing­flokks­for­maður Vinstri grænna og nefnd­ar­maður í umhverf­is- og sam­göngu­nefnd sagði frá því að fyr­ir­vari flokks­ins væri svohljóð­andi: „Þing­flokkur Vinstri grænna leggur áherslu á mik­il­vægi vand­aðrar máls­með­ferðar af hendi Alþing­is. Gætt verði jafn­vægis milli verndar og nýt­ing­ar, rétt eins og til­laga verk­efn­is­stjórnar byggir á. Sú fag­lega vinna sem end­ur­spegl­ast í þeirri til­lögu er mik­il­vægur grunnur að vinnu umhverf­is- og sam­göngu­nefnd­ar. Í stjórn­ar­sátt­mála er fjallað um afgreiðslu máls­ins með þeim hætti að bið­flokk­ur­inn verði stækk­að­ur, en við slíkt ferli leggur þing­flokk­ur­inn áherslu á að ofan­greindu jafn­vægi verði við­hald­ið.“

Halla Signý Krist­jáns­dóttir þing­maður Fram­sókn­ar­flokks, gerði svo grein fyrir fyr­ir­var­anum sem þing­flokkur Fram­sóknar sam­þykkti til­lögu Guð­laugs Þórs: „Ramma­á­ætlun er mik­il­vægt verk­færi við mat á virkj­un­ar­kost­um. Gagn­rýni hefur verið uppi um máls­með­ferð 3. áfanga ramma­á­ætl­unar um að mat fag­hópa 3 og 4 hafi ekki verið hluti af mats­ferl­inu. Þing­flokkur Fram­sóknar vill beina því til umhverf­is- og sam­göngu­nefndar að horfa einnig til nið­ur­stöður fag­hópanna. Þá hefur aðferða­fræði afmörk­unar land­svæða sem fara í vernd­ar­flokk verið gagn­rýnd sem og rétt­ar­á­hrif sam­þykktar álykt­un­ar­innar þ.e. að frið­lýs­ing fylgi óhjá­kvæmi­lega í kjöl­far þess að virkj­un­ar­kostur fari í vernd­ar­flokk óháð nátt­úru­vernd­ar­gildi. Þing­flokkur Fram­sóknar leggur áherslu á að hraða þarf orku­skiptum á öllum svið­um. Í vinnu umhverf­is- og sam­göngu­nefndar með málið verði í ljósi fram­an­greinds skoðað hvort fjölga megi virkj­un­ar­kostum í bið­flokki og/eða breyta afmörkun virkj­un­ar­kosta í vernd­ar­flokki. Þá er lögð rík áhersla á að í kjöl­far afgreiðslu þings­ins verði lög nr. 48 frá 2011, um vernd­ar- og orku­nýt­ing­ar­á­ætl­un, end­ur­skoðuð í ljósi reynsl­unnar af vinnslu 3. áfanga ramma­á­ætl­un­ar,“ sagði í fyr­ir­vara Fram­sóknar um mál­ið.

Fréttin var upp­færð nokkrum mín­útum eftir að hún birtist: Upp­haf­lega stóð fyrir mis­gán­ing í und­ir­fyr­ir­sögn að til stæði að færa Kjalöldu­veitu og kostir í Hér­aðs­vötnum hefðu verið færðir úr bið­flokki í nýt­ing­ar­flokk. Hið rétta er að kost­irnir hafa verið í vernd­ar­flokki, og lagt er til að þeir fær­ist í bið­flokk.