Stikstofregels raken 18.000 projecten

Niet honderden of enkele duizenden, maar 18.000 projecten staan op de tocht sinds de Raad van State een streep heeft gezet door het soepele stikstofprogramma van de Nederlandse overheid. Dat blijkt uit een nog ongepubliceerde rondgang die in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is gemaakt, melden bronnen aan NRC.

Het is de eerste keer dat de omvang van de stikstofuitspraak van de Raad van State zo duidelijk is vastgesteld. Eerdere schattingen baseerden zich voornamelijk op de grote projecten van de Rijksoverheid. Nu is ook de bouw van onder meer woningen, wegen en veestallen op lokaal niveau meegerekend.

„Het land ligt in principe stil”, zegt de Gelderse gedeputeerde Peter Drenth (CDA), bestuurder bij het Interprovinciaal Overleg (IPO). Dat overlegorgaan tussen de twaalf provincies maakte voor het ministerie een rondgang langs lokale overheden en kwam zo tot een raming van 18.000 getroffen projecten.

Al voor de zomer was duidelijk dat een groot aantal bouwplannen onzeker was geworden door het sneuvelen van het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Via dat programma verleende de overheid jarenlang toestemming voor duizenden activiteiten die schadelijke stikstof uitstoten in de nabijheid van beschermde Natura 2000-gebieden. Veel van die gebieden kampen met overbelasting door grote hoeveelheden stikstof. Om de biodiversiteit te beschermen, werden daar alle activiteiten die per saldo extra stikstof opleverden, in de ban gedaan.

Het PAS bood een uitweg om in zulke gevallen tóch te bouwen. Onder het stikstofprogramma hoefde de gemaakte natuurschade niet langer direct gecompenseerd te worden: de belofte om dat pas later te doen, volstond – totdat de Raad van State ingreep. Die oordeelde eind mei dat de natuur met mooie woorden over de toekomst niet was geholpen.

Lees ook De Raad van State zag in het stikstofprogramma de zoveelste trucage van de overheid

Sindsdien regent het uitstel en afstel bij een groot aantal projecten die vertrouwden op hun PAS-belofte. Lelystad Airport: uitgesteld. Een Roermondse nieuwbouwwijk in het groen: geschrapt. Een plan om de maximumsnelheid te verhogen naar 130 km/u tussen Utrecht en Amsterdam en op snelwegen rond de Veluwe: geannuleerd.

Veel omvangrijker nog zijn de gevolgen in de provincies. Daar is de toekomst van tal van projecten nog ongewis, „van kippenhok tot woonwijk”, aldus een gedeputeerde.

Ministerie stelt brief uit

Minister Carola Schouten (Landbouw, ChristenUnie) had de raming van het IPO deze week met de Tweede Kamer willen delen in een brief over de omvang van de stikstofproblematiek. Die brief is tot zeker eind volgende week uitgesteld.

Het ministerie wacht nog altijd op een nieuwe rekenmethode om de uitstootgrenzen opnieuw te berekenen. Door het wegvallen van het PAS is elk beetje uitstoot in feite illegaal geworden – van de bouw van een windmolen tot de weidegang van een Hollandse melkkoe.

Niet alleen het ministerie heeft meer tijd nodig. Een adviescollege onder leiding van oud-VVD-minister Johan Remkes had begin september met een eerste advies moeten komen om prioriteiten te stellen. Dat advies komt nu pas na Prinsjesdag.

Lees ook Stikstof verdeelt de coalitie

Het tekent de moeite die het kost om de precieze gevolgen van het stikstofbesluit in kaart te brengen, laat staan een oplossing te verzinnen. Windmolens en koeien in de wei ontspringen de dans nog wel, is de verwachting, net als cruciale infrastructuur. Maar uiteindelijk zijn volgens ingewijden drastische ingrepen onvermijdelijk: lagere maximumsnelheden, minder bouwen in het groen, minder vee.