Jaarverslag Jeugdhulp: pleegzorg ondanks corona in de lift
Het aantal pleegkinderen en pleegjongeren steeg in 2020 met 6%. Steeds meer pleeggezinnen hebben al een band met het kind dat ze opvangen en een stijging van het aandeel ondersteunende pleegzorg zorgt ervoor dat kinderen ook deel blijven uitmaken van hun eigen gezin als het tijdelijk moeilijk loopt. Dat staat in het jaarverslag jeugdhulp.
Wanneer kinderen, jongeren en gezinnen tijdelijk ondersteuning nodig hebben, kan jeugdhulp een verschil betekenen. “Kinderen zoveel mogelijk kansen geven om veilig in hun thuissituatie op te groeien, is daarbij het belangrijkste uitgangspunt”, zegt Katrien Verhegge, administrateur-generaal van agentschap Opgroeien. “Maar soms is extra steun nodig voor een kind. Pleegzorg is daarbij een van de opties om ouders tijdelijk te ontlasten. Dat kan wanneer een weekendgezin ouders een of twee weekends per maand ondersteuning biedt. Ondanks corona zat pleegzorg afgelopen jaar in de lift, maar vooral het aandeel jongeren die een beroep doen op ondersteunende pleegzorg steeg: van 1.170 naar 1.354 kinderen en jongeren (+16%). Het totaal aantal pleegjongeren strandde eind vorig jaar op 9.424 tegenover 8.863 in 2019 (+6%). Bovendien hebben meer dan 2 op de 3 kinderen al een band met hun pleeggezin, dat was nooit hoger. Wanneer kinderen in een vertrouwde omgeving terecht kunnen, is de impact van een uithuisplaatsing kleiner. Al blijft het ook dan cruciaal om ouders of andere belangrijke figuren in het leven van een kind te blijven betrekken.”
Aantal unieke pleegkinderen & pleegjongeren (2015-2020)
Corona-effect
Ook in de jeugdhulp stond 2020 in het teken van corona. “We merken een aantal tendensen die we kunnen toeschrijven aan de beperkingen die corona met zich meebracht”, aldus Verhegge. “Tijdens de eerste lockdown konden kinderen en jongeren versneld naar huis, wanneer werd ingeschat dat de situatie daar voldoende veilig was. Dat zorgde ervoor dat de cijfers qua verblijf in jeugdvoorzieningen teruggeschroefd werden. Het aandeel begeleidingen bleef in 2020 wel stabiel omdat jeugdhulporganisaties met de thuiscontext van kinderen en jongeren aan de slag gingen. Uit die ervaringen moeten we binnen de jeugdhulp echt lessen trekken: wanneer kinderen en jongeren thuis veilig kunnen opgroeien mits intense begeleiding, moeten we die stap sneller durven zetten. Op dat vlak was 2020 door onverwachte omstandigheden toch een unieke proeftuin en zijn er sterke verhalen gegroeid. Bijkomende middelen zorgden ervoor dat we jongeren en hun context ook extra konden bijstaan wanneer ze geconfronteerd werden met een plotse crisis in het gezin. Zo werd er opvallend meer ingezet op crisisbegeleiding (+98%) thuis of in combinatie met een verblijf in een voorziening. Toch moeten we de ambitie blijven koesteren om crisissen in gezinnen voor te zijn. Onder meer door bruggen te bouwen tussen jeugdhulp, onderwijs en vrije tijd willen we jeugdhulp korter bij de leefwereld van gezinnen in een kwetsbare situatie brengen zodat de nood aan crisishulp op termijn daalt.”
Het aantal dossiers verblijf (2019-2020)*/**
*Binnen de Multifunctionele centra (MFC's) zijn de observatie- en behandelcentra (OBC) en de GES+ voorzieningen van het VAPH naar Opgroeien overgeheveld. Ook de werking van de CKG wordt sinds 2020 mee bij de voorzieningen jeugdhulp Opgroeien geregistreerd. Dat verklaart een aantal schommelingen in de cijfers.
**De cijfers VAPH slaan op unieke kinderen en jongeren, niet op dossiers.
Thuis
Vlaams Minister van Welzijn Wouter Beke stelt vast dat de jeugdhulp veerkracht toonde. “Jeugdhulp was een sector die door het grote publiek vaak vergeten werd in de strijd tegen de pandemie. Toch hebben hulpverleners alles uit de kast gehaald om er te zijn voor kinderen, jongeren en gezinnen in een moeilijke situatie. Het stemt me hoopvol dat vooral begeleiding en laagdrempelige vormen van pleegzorg gestegen zijn, want dat betekent dat steeds meer kinderen ondanks een moeilijke situatie tóch ook vooral thuis kunnen blijven opgroeien. Wat mij betreft is dat de kern van de jeugdhulp van de toekomst: we moeten veilige plekken creëren voor kinderen, liefst thuis. Als ouders die niet kunnen terugvallen op familie of vrienden tijdig een beroep kunnen doen op een weekendpleeggezin of een gepassioneerde hulpverlener die werkt vanuit de krachten van een gezin, kan dat een enorme meerwaarde bieden waardoor intensieve hulp op termijn vermeden wordt.”
Het jaarverslag vind je terug op www.jaarverslagjeugdhulp.be.
Niels Heselmans