:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/07/data46693496-d63b41.jpg)
‘Sectorspecifieke beperkingen’, ‘flexibiliseringsagenda’s’, ‘getrapte ketens’: overheidstaal is vaak onbegrijpelijk. Ik kreeg laatst een bericht over een bouwvergunning, maar moest er met twee academici uren op studeren of ik nou wél of geen toestemming had gekregen.
Hoe krijg je ambtenaren zover dat ze duidelijker gaan schrijven en praten? Dat is wel eens geprobeerd. In 1979 én in 1998 werden er Sire-campagnes opgetuigd voor „duidelijke taal”. Maar die lijkt alleen maar vager geworden.
Afgelopen oktober werd er wéér een campagne voor duidelijke overheidstaal ‘gelanceerd’: Direct Duidelijk, van het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Taalunie, waar onlangs de wethouders van Utrecht, Den Haag, Rotterdam en Amsterdam hun handtekening onder zetten. Ik belde met de verantwoordelijk staatssecretaris Raymond Knops (CDA), want ik kreeg stiekem tóch weer hoop.
Waarom zijn er steeds campagnes nodig om ambtenaren duidelijker te laten schrijven?
„Goede vraag. Want ik ben het met je eens dat duidelijke overheidstaal standaard zou moeten zijn. Ik denk dat het een subcultuur is. Ik krijg hier op mijn eigen departement ook geregeld stukken waarvan ik denk: als ik dit moet uitleggen op straat, dan krijg ik het nog moeilijk. Maar vergeet ook niet dat het vaak gewoon ingewikkelde materie is waar het over gaat.”
Het is toch gewoon gewichtigdoenerij?
„Soms is jargon niet te vermijden, zeker niet in taalgebruik onder elkaar. Maar dat is natuurlijk geen excuus om iets onduidelijk aan de burger uit te leggen. Dat vond ik al als Kamerlid en dat vind ik als staatssecretaris nog steeds.”
Eerdere campagnes hebben niets geholpen.
„Dat kan ik niet beoordelen en alles is ook niet in één keer opgelost – het is echt een project van de lange adem. Maar wat we nu vooral proberen over te brengen, is dat overheidsorganisaties er zélf ook last van hebben als ze onduidelijk met burgers communiceren. Wellicht overtuigt het als we laten zien dat het veel oplevert wanneer je brieven kritischer aan de voorkant door taalambassadeurs laat toetsen.”
Aan de voorkant?
„Als je meer tijd in de voorbereiding stopt, verdien je dat aan de achterkant meer dan terug.”
Aan de achterkant.
„In de back office.”
In de eigen organisatie?
„Haha, ik bedoel: door slimmer te organiseren kun je bezuinigen. De gemeente Den Bosch heeft het afgelopen jaar bijvoorbeeld 125.000 euro bespaard door zorgaanvragen in begrijpelijker taal op hun website uit te leggen. We leren in dat opzicht ook veel van bedrijven als VodafoneZiggo, we werken met hen samen.”
Politici praten vaak ook heel vaag. Misschien begint daar de vage taal?
„In de rechtbank is het erger. In wetteksten en pleitnota’s mag geen enkele ruimte zitten. Daar komt het door.”
In de politiek is het anders ook om te huilen. Hebben de bewindspersonen het daar onderling wel eens over?
„Nee. Ik denk dat iedereen wel begrijpt dat je het als politicus soms vaag moet houden, omdat je nog niet alles kunt delen. Waar ik me wél aan erger, is het eufemistische taalgebruik van politici. Dan zeggen ze bijvoorbeeld dat „de planning uitdagend is”. Dan zeg ik: ‘Gaan we het nou halen, of niet?’”
In het persbericht zegt Direct Duidelijk dat helder taalgebruik „hoog op de agenda” staat. Dat betekent meestal: daar horen we nooit meer wat van.
„Haha, die uitdrukking vind ik in deze context nog wel meevallen. Maar ja, je zou het als een dooddoener kunnen opvatten.”
De campagne organiseert voor gemeenten ook „een interactief programma met praktische handvatten”. Dat zijn toch gewoon bijeenkomsten waar tips gegeven worden?
„Ja, het zijn niet de praktische handvatten van een tafelvoetbalspel. Het werkt wel, om af en toe een karikatuur van taal te maken.”
Wanneer zien we resultaat van de campagne?
„Ik zit er in ieder geval nog twee jaar. Dan zouden we een eind moeten kunnen komen.”
Kunnen we niet beter een wet maken voor duidelijke taal en die gewoon handhaven?
„Ik geloof er meer in dat overheden er zélf overtuigd van raken om mee te doen. En, haha, in ‘interdepartementale beleidsafstemming’.”
Interdepartementale beleidsafstemming.
„Ja, als je dat als scrabblewoord zou mogen leggen, dan kunnen ze écht niet meer van je winnen.”
Dit zijn de ‘jeuktweets’ van de week
Volgenlobkevlaming Lobke Vlaming Deze zin lees ik net in een rapport: ‘Om deze lijn uit te werken is er in beginsel een kader nodig om de lijn te concretiseren.’ Say what?! @Japked
Volgen
Volgen
Volgen
Volgen
Japke-d. Bouma onderzoekt hoe je gelukkig wordt op je werk. Tips via @Japked op Twitter.
Reageren
Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement. Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.