82 NÁTTÚRUPR. Jafnvægísrösktm í náttúrunní. Upprunalegur gróður og dýralíf hvers lands hafa á löng- um tíma komizt í fastákveðnar skorður, svo að engra skyndilegra, stórfelldra breytinga var að vænta, meðan loftslagsskilyrði eigi breyttust. Það var því líkast, sem jurtir og dýr lifðu í lögbundn- um félagsskap, og hefðu samið svo milli sín, að hver tegund hefði ákveðið útbreiðslusvið og fjölgun hennar væri bundin ákveðnum takmörkum, sem eigi röskuðust til nednna muna meðan náttúran ein réði lögum og lofum. Þegar mennirnir komu til sögunnar, raskaðist þetta jafn- vægi oft skyndilega. Bæði gengu menn að því að eyða ýmsum tegundum en hlynntu að öðrum, og auk þess hafa menn vilj- andi’ og óviljandi flutt inn í ýmis lönd dýra- og jurta-tegundir, sem eigi voru þar til áður. Hefir þessi íhlutun mannanna oft stórlega raskað jafnvægi tegundanna, og stundum orðið til óbætanlegs tjóns. Að eyða einni dýrategund í ákveðnu landi eða flytja aðra inn, getur oft haft víðtækar og skaðvænar af- leiðingar. Fyrir nokkrum árum (1927) skýrði próf. Brinkmann i Bergen frá nokkrum slíkum dæmum í ,,Naturen“. Eru sum þeirra gamalkunn. Vegna þess að allmikið er um það rætt nú á tímum, að flytja ýmsar nýjar dýrategundir til íslands, þykir mér rétt að skýra frá nokkrum þessum dæmum, í þeirri von, að þau geti orðið til þess, að hvetja menn til varfærni. Á ýmsum eyjum í Vesturindíum, þar á meðal Jamaica, voru rotturnar mesta landplága. Rottur höfðu fyrst flutzt þang- að með skipum frá Evrópu. Kunnu þær vel við sig og leið vel í sykurreyrsekrunum, og fjölgaði skjótt. Þá var algeng í eyj- um þessum eiturslöngutegund ein, sem var mesti skaðræðis grip- ur. Urðu rotturnar skjótt uppáhaldsfæða hennar og hamlaði hún nokkuð fjölgun þeirra. En slöngur þessar voru hættulegar mönnum, og var því gengið að því að útrýma þeim. Þegar slöng- ur þessar voru úr sögunni, fjölgaði rottunum um allan helm- ing. Um 1870 var tjón það, er þær unnu á hverju ári á Jamaica- eyju einni saman metið á 2 milliónir króna. Þá fóru menn að íhuga, hver ráð væru til að útrýma eða fækka rottunum. Árið 1872 hurfu menn að því ráði að flytja inn á Jamaica rándýr eitt lítið, á stærð við lítinn kött, er kallast ,,mongús“ (Herpestes), til þess að sigrast á rottunum. Voru 9 dýr sett þar á land, og allt

Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36