Persbericht – 7 juni 2022
De Vlaamse universiteiten hebben hun gemeenschappelijke agenda voor kennisveiligheid en het tegengaan van ongewenste buitenlandse inmenging in de academische wereld uiteengezet in een visienota. Sleutelwoorden daarbij zijn zelfregulering en co-creatie met de overheden in ons land. De visienota beschrijft ook het waardenkader waaraan internationale academische samenwerking wordt getoetst.
Door hun rol als motoren van maatschappelijke, technologische en economische vooruitgang behoren universiteiten en andere kennisinstellingen tot de gekende doelwitten van ongewenste inmenging door buitenlandse statelijke actoren. Hun sterke internationale inbedding en verwevenheid vergemakkelijkt die inmenging. Deze ondermijning van de kennisveiligheid kan verschillende vormen aannemen: van pogingen tot het onrechtmatig verwerven van kennis en technologie, over heimelijke beïnvloeding van onderwijs en onderzoek, grootschalige cyberaanvallen op academische IT-infrastructuur, tot flagrante schendingen van de mensenrechten.
Internationale samenwerking vormt de basis voor hoogstaand academisch onderzoek en onderwijs. Internationalisering is zowel intrinsiek als economisch verrijkend. “Wij willen blijven samenwerken volgens het principe van maximale, maar verantwoordelijke openheid: as open as possible, as closed as necessary. Wij kunnen ons niet veroorloven blind te zijn voor de risico’s die inherent verbonden zijn aan internationale samenwerking”, zegt Rik Van de Walle, voorzitter van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR). “Internationale partnerschappen moeten de toets van institutionele autonomie en academische vrijheid doorstaan. Onze aanpak moet bij uitstek waardengedreven zijn”.
De Vlaamse universiteiten zijn zich al lang bewust van de risico’s die gepaard gaan met internationale samenwerking. Ze zetten bij voorkeur via zelfregulering in op het zo goed mogelijk sensibiliseren van de eigen onderzoekers en docenten, en daardoor op het effectief beperken van de risico’s. “De mensenrechtentoets en de richtlijnen rond dual use en misuse van onderzoek zijn goede voorbeelden van instrumenten die we interuniversitair hebben ontwikkeld en die onderzoekers toelaten om risico’s maximaal op voorhand in te schatten”, zegt Koen Verlaeckt, secretaris-generaal van VLIR.
Naast zelfregulering wensen de universiteiten een beroep te doen op de overheid: die beschikt via het eigen diplomatiek netwerk en de veiligheidsdiensten over strategic intelligence die de universiteiten en bij uitbreiding andere kennisinstellingen toelaat om de risico-inschatting voor academische samenwerking met internationale partners zo accuraat mogelijk te onderbouwen. “De uitbouw van een adviesloket Kennisveiligheid naar Nederlands model verdient navolging in ons land”, aldus nog Rik Van de Walle.
De visienota Verantwoord internationaliseren. Visie van de Vlaamse universiteiten op een efficiënte aanpak van kennisveiligheid en ongewenste buitenlandse inmenging (25 mei 2022) is beschikbaar als download – klik hier.