Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen en herindelingsverkiezingen in 2021 konden kiezers vanwege Covid-19 vervroegd stemmen in het stemlokaal. Dit geldt ook weer voor de aankomende gemeenteraadsverkiezingen. De initiatiefnemers van het wetsvoorstel, de Kamerleden Sneller (D66) en Kathmann (PvdA), willen dat vervroegd stemmen bij alle toekomstige verkiezingen mogelijk is. Ook willen zij het maximum aantal volmachten beperken.

Reële compensatie

De VNG en NVVB zijn voor het wetsvoorstel, mits aan de randvoorwaarden van een reële, flexibele compensatie en uitvoerbaarheid van de regeling voor gemeenten wordt voldaan. Via de consultatie in december 2021 hebben we ons advies gegeven.

Advies

Onze belangrijkste opmerkingen bij het wetsvoorstel zijn:

• Wij vinden het van belang dat vervroegd stemmen als een extra faciliteit naast het stemmen op de reguliere verkiezingsdag wordt aangeboden, omdat er daarmee ruimte is het proces desgewenst anders in te richten. We constateren dat het wetsvoorstel dit karakter waarborgt.
• We staan kritisch tegenover het voorstel om het minimaal aantal stemlokalen wettelijk vast te leggen. Gemeenten moeten, net zoals op de reguliere verkiezingsdag, zelf kunnen beslissen hoeveel stemlokalen zij inrichten.
• Wij onderschrijven de instelling van een gemeentelijk stembureau voor vervroegd stemmen en het voorgestelde telproces. Wel adviseren wij om de samenloop met een centrale stemopneming in de Memorie van Toelichting te verduidelijken.
• Wij onderschrijven het terugbrengen van het maximum aantal volmachten per persoon naar 1, waardoor het stemgeheim en de stemvrijheid beter gewaarborgd worden.
• Wij verzoeken met de afspraak uit de Verkiezingsagenda 2030 over de invoeringstermijn van minimaal 3 maanden voor nieuwe wetgeving rekening te houden. Het moment van inwerkingtreding moet hierop worden afgestemd. Ook verzoeken we vast te houden aan inwerkingtreding niet eerder dan bij de verkiezingen voor Provinciale Staten en Waterschappen in 2023.
• Wij verzoeken de initiatiefnemers voor een reële, flexibele compensatie aan gemeenten voor de uitvoeringskosten van deze wet zorg te dragen en daarover met de minister en ons in overleg te treden.
• Het is van belang de ervaringen met vervroegd stemmen bij de herindelingsverkiezingen 2021 en gemeenteraadsverkiezingen 2022 te evalueren. We verzoeken die evaluatie mee te nemen in het definitieve wetsvoorstel.

Volledige reactie

Lees hier de volledige reactie (pdf, 171 kB) van de VNG en NVVB op het initiatiefwetsvoorstel Wet vervroegd stemmen in het stemlokaal.

Meer informatie

• Concept regeling Wet vervroegd stemmen in het stemlokaal (pdf, 101 kB)
• Ontwerp toelichting (pdf, 215 kB)