Noorden en Flevoland profiteren van de extra rijksbijdrage

Voorlopige verdeling van 1,3 miljard bekendgemaakt

Kort na het verschijnen van de meicirculaire, begin juni, heeft het Kabinet bekendgemaakt dat gemeenten voor 2022 een extra rijksbijdrage van € 1,3 miljard tegemoet kunnen zien. Deze bijdrage is bedoeld om de gemeenten te compenseren voor de tekorten in de jeugdzorg. Daar staat tegenover dat gemeenten zich committeren aan een aantal maatregelen die een besparing van € 214 miljoen moeten opleveren!

Voorlopige verdeling is bekend

Omdat gemeenten duidelijkheid nodig hebben voor het opstellen van hun begroting voor 2022 heeft het Rijk vorige week de voorlopige verdeling per gemeente bekendgemaakt. In overleg met de VNG is besloten om de middelen via het cluster jeugdhulp binnen de algemene uitkering te verdelen. De eerdere toegekende incidentele middelen zijn eveneens via dit cluster verdeeld. Kort gezegd komt het erop neer dat gemeenten met relatief veel jongeren en gemeenten met een relatief zwakke sociale structuur verhoudingsgewijs zwaarder meedelen in de extra rijksbijdrage, dan andere gemeenten.

Noorden en Flevoland profiteren verhoudingsgewijs sterk mee

Gemeenten in het Noorden van het land en in Flevoland profiteren daardoor relatief sterk van de extra rijksvergoeding. Een bedrag van € 1,3 miljard is omgerekend circa € 75 per inwoner. Maar per gemeente zijn er dus grote verschillen. In de onderstaande afbeelding hebben we de extra rijksbijdrage uitgedrukt in een bedrag per inwoner. Dat geeft meteen weer in welke regio de verdeling van de rijksmiddelen het gunstiger en minder gunstig doorwerkt. De verdeling van het bedrag van 1,3 miljard werkt relatief gunstig uit voor de gemeenten in Flevoland, het noorden van het land en Rotterdam. Ook een aantal gemeenten in het zuiden van het land profiteren meer dan evenredig mee. Dat zien we terug in de onderstaande figuur.

Verdeling per Jeugdzorgregio geeft een meer uitgesproken beeld

Wanneer we de gemeenten verdelen over de verschillende jeugdzorgregio’s dan zijn de verschillen uiteraard minder extreem, maar het geeft wel een beter beeld van de verdeling over de regio’s.

Binnenkort verschijnt een nieuw verdeelvoorstel over de herverdeling van het Gemeentefonds

Begin februari heeft het Rijk een voorstel uitgebracht over de herverdeling van het Gemeentefonds. Dat heeft grote effecten voor de verschillende gemeenten. De verdeling van het bedrag van € 1,3 geschiedt uiteraard nog op basis van de oude verdeling. De Raad voor het Openbaar Bestuur is over de herverdeling om advies gevraagd. In een onlangs door BMC georganiseerd webinar werd van de zijde van het ROB aangegeven dat de indruk bestaat dat de eenvoud van het model het gewonnen lijkt te hebben van de uitlegbaarheid. Het Rijk heeft aangekondigd het aanvankelijke verdeelmodel aan te passen en binnenkort te publiceren. Op basis van dit aangepaste voorstel zal het ROB uiteindelijk een advies uitbrengen. Invoering van het nieuwe verdeelmodel wordt overgelaten aan een nieuw kabinet.

Structurele maatregelen worden overgelaten aan een nieuw kabinet

De minister heeft nogmaals aangegeven dat een nieuw kabinet zal moeten besluiten over de structurele financiën en noodzakelijke aanpassingen aan het jeugdhulpstelsel om de jeugdzorg in de toekomst effectief en beheersbaar te houden. Uit een door BMC uitgevoerde analyse blijkt dat ongeveer 40% van de onderzochte gemeenten in hun kadernota’s of perspectiefnota’s nog geen zicht konden bieden op een structureel sluitende meerjarenbegroting.

Als er eind september nog geen zicht is op een nieuw kabinet en er nog geen duidelijkheid is over een verhoging van de structurele bijdrage voor gemeenten, dan staan gemeenten voor grote onzekerheden. De vraag daarbij is hoe de provinciale toezichthouders zich gaan opstellen. Twee jaar geleden toen er incidentele middelen beschikbaar zijn gesteld voor de compensatie van de Jeugdzorg (€ 300 miljoen per jaar), mochten gemeenten in hun begroting ervan uitgaan dat deze compensatie op termijn (na 2022) een structureel vervolg zou krijgen. Dat is tot nu toe nog niet het geval. Uit een rondgang van Binnenlands Bestuur begin dit jaar bleek dat het overgrote deel van de gemeenten van deze mogelijkheid gebruik maakt. De vraag is of de toezichthouders, gelet op alle onzekerheden, de gemeenten toestaan om wat optimistischer te mogen zijn in hun veronderstellingen ten aanzien van de toekomstige compensatie van het Rijk. De minister heeft aangegeven met VNG en IPO in gesprek te willen blijven over het toezicht op de begroting 2022.

Meer informatie

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze adviseurs Erwin Ormel of Siemen Fuite.