Betrokkenheid in de keuken
Wil je als organisatie de jongeren, kinderen en gezinnen meer betrekken bij jullie keuken? Dat kan op verschillende manieren! Niet iedereen is een uitgekookte held aan het fornuis. En dat hoeft helemaal niet: ook de snijsamoerai, de afwasuitblinker en het poetstalent zijn onmisbaar. Is er geen tijd en plaats om samen te koken? Met deze hulp, hoeft dat ook helemaal niet!
Wie doet dit al?
- De kinderen van dagcentrum De Takel van Jeugdhulp Don Bosco in Oostende leerden tijdens een kookworkshop snijden met een echt koksmes.
- In OLO vzw in Brasschaat helpen jongeren met plezier én met sponsjes met de afwas.
Tot wat leidt dit?
- Je schept kansen om een positieve relatie met eten op te bouwen.
- Als kinderen of jongeren betrokken worden bij het klaarmaken van een maaltijd, dan zullen ze er (nog meer) zin in krijgen. Wie is niet gek op de brunoise en julienne van ‘t huis? Wie lust nu niet zijn zelf gesneden worteltjes? En wie wil de afwassers teleurstellen met een bord waar nog superveel eten op ligt?
- De kinderen en jongeren zien, voelen, ruiken … de voedingsmiddelen eerst en overwinnen zo voedselneofobie.
- De kinderen en jongeren zien na hard werk een blinkende pot …
- Je weet dat het niet eindeloos duurt en hebt resultaat van je werk.
- Vanaf ongeveer 18 maanden vinden peuters het leuk om grote mensen na te doen en/of te helpen, bijvoorbeeld bij huishoudelijke klusjes. Veel kinderen en jongeren genieten ervan om samen met de koks de afwas te doen. Ze krijgen wat individuele aandacht en leren de chefs beter kennen. Die momenten kan je gebruiken om een band uit te bouwen.
- Oefenen van motorische vaardigheden en cognitief: sorteren, fijne motoriek ...
- Tonen, inzetten en waarderen van talenten bij kinderen, jongeren en gezinnen.
Betrokkenheid organiseren:
Koken is veel meer dan aan het vuur je ding doen. Enkele types van hulp die kinderen, jongeren en gezinnen kunnen geven zijn
- De snijsamoerai
Wie in de groep is zot van precisiewerk? Wie pakt graag uit met de snelheid waarmee hij/zij het mes hanteert? Die persoon kan gerust een snijsamoerai worden: een onmisbare, geslepen keukenhulp.
- De afwasuitblinker
Op kamp kan er al eens als ‘straf’ een berg afwas worden voorgeschoteld. Wat blijkt? Samen met de handen in het schuim is soms exact wat kinderen, jongeren en volwassenen nodig hebben. Wie in de groep blinkt uit aan de pompbak?
- Het mise-en-place-talent
Wie wast de groenten vóór ze gesneden worden? Het vergiet, de spons en de slazwierder zijn hun attributen. Heb je zo’n talent in de groep? Inzetten en waarderen! Ze kunnen groenten en fruit wassen voor die verder verwerkt worden, de werktafels opruimen … Zo dragen ze meer dan hun steen bij voor een leuk eetmoment.
Enkele tips uit de praktijk (vooral om ook jonge kinderen te betrekken):
- Pas je aan aan de competenties van de gezinnen, kinderen en jongeren. Zie hiervoor fiche 'keukenleerplekken'.
- Organiseer een workshop van een uurtje rond afwassen, snijden en mise-en-place: zo krijgen de kinderen de kans om hun eigen talenten te ontdekken.
- Kleine kindjes zijn gefascineerd door afwas. Wat zijn de stappen en volgorde: vuil water, warm water? Water, zeep, afwassen, afdrogen, in de kast steken? De afwas in volgorde leggen: eerst de glazen want die zijn het minst vuil …
- Stel – indien nodig – wat veiligheidsregels op bij de workshop snijden: mes in je handen = kijken naar je mes; iets anders doen = mes op tafel leggen … Begin bij kleine kinderen met een uitleg over het mes: toon de scherpe en botte kant en probeer even te snijden in een zacht voorwerp (zoals een banaan). Zoek samen uit hoe je eten kan vasthouden en snijden: je hand aan één kant van het eten (bv. komkommer), hakken zonder je eten vast te houden (bv. bij noten) of een tunnel maken (bv. bij champignons). Je kan duwen met je mes, maar ook zagen of hakken.
- Overloop samen al het materiaal dat nodig is om te koken. Welke pot is groot genoeg voor de hoeveelheid voedingsmiddelen? Staat puree op het menu? Dan kan je op zoek gaan naar alle speciale benodigdheden. Hoe drogen we de sla nadat ze gewassen is?
- Voorzie materiaal voor alle leeftijden en motorische vaardigheden: schilmessen, dunschillers, keukenmessen, kruidenmes (wiegemes), hakmolens voor kruiden …
- Niet alles hoeft op dezelfde plaats te gebeuren. Groenten, vlees of vis snijden: dat kan gewoon ook aan tafel. En wanneer de snijklus geklaard is, kan alles naar de keuken gebracht worden.
Wat zegt het FAVV over betrokkenheid in grootkeukens?
Je kan de grootkeuken (=centrale keuken die voor meerdere afdelingen kookt) gebruiken om te koken of af te wassen voor je eigen gebruik of in kader van een kookworkshop. Dus niet om te koken voor derde (bv. leveren aan huis in de buurt).
Kinderen en jongeren laten afwassen in de keuken op hetzelfde moment dat er maaltijden bereid worden voor andere gasten/het personeel/… is niet toegelaten. Alleen het personeel van de grootkeuken mag zich dan in de keuken bevinden (maaltijden bereiden, afwassen …). Als de kinderen en jongeren opgeleid zijn en de regels m.b.t. de bescherming en voedselveiligheid kennen zoals dat ook vereist is voor het personeel, kan het wél. Ze moeten dan aan alle verplichtingen voldoen en maken op dat ogenblik deel uit van het personeel (bezoldigd of niet).
