Dit is wat speed doet met jongeren op Flakkee: ‘Ik ken niemand met een ambitieuze toekomst’

Als we groepjes jongeren op straat aanspreken krijgen we eerst te horen dat ze alleen af en toe een blowtje roken. We komen ze tegen bij bankjes en parkeerplaatsen, waar ze hangen, muziek luisteren, een balletje trappen. Meer is er niet, zeggen ze. Maar zodra we wat vertrouwen hebben opgebouwd komen al snel de zakjes speed tevoorschijn. "Het is zo makkelijk te krijgen. Je krijgt het gewoon aangeboden. En iedereen heeft ook wel één of meerdere dealers in zijn telefoon staan. Ook als ze zelf niet eens gebruiken.”

De jongeren geven aan het probleem niet te zien. “Waarom is alcoholgebruik wel geaccepteerd en drugs niet?” Ze doen er nonchalant over en geven de verveling de schuld. Zeker als ze er in de groep over praten. Meer uitleg krijgen we pas als we later één op één met ze spreken. Dan vallen het wantrouwen en de groepsdruk weg en ontstaat er ook een beeld dat veel realistischer en zorgwekkender is.

“Het is echt heel normaal hier”, vertelt de 27-jarige Ilse. “Ik kwam op mijn zestiende op het eiland wonen en viel er zo in. In Hellevoetsluis, waar ik eerst woonde werd ik scheef aangekeken als ik bij een feestje een keer een pilletje nam. Hier wordt niet raar opgekeken als je dagelijks gebruikt. De grens van wat niet oké is, ligt hier zoveel verder.”

Er zijn natuurlijk jongeren die het houden bij wat experimenteren, maar er zijn er ook die hun leven in deze jaren uit hun vingers zien glippen. Ze worden van school getrapt, kunnen geen baan vasthouden en komen volledig vast te zitten. “Vereiland noem ik het”, zegt Ilse. “Ik denk niet dat het zo ontwikkeld was als ik hier niet was gaan wonen. Dan had ik nog wel bepaalde dromen gehad. Ik wist niet wat ik wilde toen, maar ik had wel een bepaald beeld in mijn hoofd. Zo lang ik hier woon is dat wel afgestorven.”

Ze gaat verder. “Ik ken niemand in mijn nabije omgeving met een ambitieuze toekomst. Een bepaalde gunfactor naar jezelf verdwijnt. De mogelijkheden, dat het je gegund wordt. Het is toch alleen teleurstelling na teleurstelling en dan denk je: laat maar. Mensen zien geen probleem in gebruik, maar ik denk dat negen van de tien mensen er wel klaar mee zijn. Ik denk dat ik heel weinig mensen om me heen heb die achter de uitspraak zouden staan dat ze hun geluk hebben gevonden. Ik denk eigenlijk niemand.”

Speed, het middel dat het meest in het rioolwater is aangetroffen op Flakkee, geeft energie en zorgt ervoor dat je soms nachtenlang niet slaapt. Toch ontmoeten we ook veel gebruikers die ervoor kiezen, omdat ze er rustig van worden. Dat geldt ook voor Simon van 21. “Normaal zit ik met veel dingen en gedachten in mijn hoofd. Als ik dat dan gebruik, dan stress ik veel minder en voel ik me meer op mijn gemak.”

Zowel Simon als Ilse vinden zichzelf leuker mét dan zonder drugs. De onzekerheid die ze in de weg zit valt even weg. Onzekerheid, die vaak veroorzaakt wordt door de heftige dingen die ze als kind al hebben meegemaakt. Ilse: “In begin is het leuk. Verslaving geeft je veel: vrijheid in doen en laten. Ik was continu aan het lachen. Maar als ik wist wat het doet als je lichamelijk afhankelijk bent, dan was ik niet begonnen.”

Maar wat is dan de rol van het eiland hierin? Een lastige vraag, want ze houden graag de schuld bij zichzelf. Opgroeien in zo’n kleine gemeenschap als op Flakkee is voor jongeren die een beetje anders zijn duidelijk lastig, geeft ook de 35-jarige Marco aan. Hij probeert zijn leven te beteren, maar blijft de afkeuring voelen.

“Probleemjongeren krijgen weinig kansen, die worden erg verdoemd en in een hoekje neergezet. Daar valt niks mee te beginnen. Maar mensen moeten kijken naar hoe het komt dat het vaak jeugdigen zijn die met problemen zitten. En daar dan dieper op ingaan in plaats van ze te veroordelen en gelijk af te schrijven. Want veel mensen met problemen, waaronder ikzelf, hebben ook veel goede kwaliteiten.”

Ilse wordt fel als het gaat over hoe veel Flakkeeënaren omgaan met de drugsproblematiek. “Ook al zouden wij erover praten, dan word je door de rest van de samenleving op het eiland stilgehouden, dood genegeerd in het dorp waar je woont. Je wordt nooit met open armen ontvangen of onder de hoede genomen, er wordt geen hulp ingeschakeld. Nee doodzwijgen… dat is het beste wat je kan doen. Als je je ogen ervoor sluit, dan is het er vooral niet. Want stel je voor dat de buurvrouw raar opkijkt. Who cares?”

Wat ook opvalt is de jonge leeftijd waarop jongeren met drugs in aanraking komen. Docenten zien jongeren soms al verslaafd aan hun middelbare schooltijd beginnen. Bij groepen op straat liggen de leeftijden vaak ook ver uit elkaar. Het is niet zo dat er alleen met leeftijdsgenoten wordt opgetrokken. “Als er een gappie van veertien, vijftien bij de groep zit, dan ben je er niet mee bezig dat hij nog zo jong is. Ze lopen ook al lang mee of hebben een moeder die verwezenloosd is. Die kan de zorg niet dragen, omdat ze zelf ook gebruikt.”

De valkuil hiervan is ook dat jongeren al vroeg schulden opbouwen. Ze krijgen spul aangeboden en hebben niet door dat ze zich in de nesten werken door dit aan te pakken. Om het terug te betalen moeten ze bijvoorbeeld zelf gaan dealen. En met het oplopen van schulden, groeit ook de wanhoop en het gevoel dat er geen uitweg is. “Ik ben gestopt met het openmaken van rekeningen”, vertelt Simon. “En als je dat dan twee jaar lang niet doet, dan gaat het hard.”

Ze zouden dolgraag het gebruikersleven achter zich willen laten en een toekomst op willen bouwen, gelukkig zijn. Maar ze zien niet hoe of zijn nog te vatbaar voor terugval. “Het is hier net een soort fruitvliegjesval”, legt Ilse uit. “Als je erin zit, dan kom je er niet meer uit. Dan zit er zo’n rottige trechter boven je hoofd met een klein gaatje, terwijl je door zo’n groot gat bent binnengekomen. Met open armen ontvangen.”

Na al het gemopper op het eiland verwacht je dan dat deze jonge mensen dolgraag weg willen van deze plek. Weg van de drugs die overal om ze heen is, de scheve blikken en de verveling. “Nee ik wil niet weg. Ik weet niet waar ik dan heen zou moeten”, zegt Marco direct. “Ik denk dat we allemaal een haat-liefde verhouding hebben met Goeree-Overflakkee”, vult Ilse aan. “Lekker erop vitten en je niet welkom voelen, maar toch is het je thuis.” Simon: “Uiteindelijk ga je de rust ook waarderen. Het heeft ook wel wat.”