Jongeren die via vlogs op YouTube hun leven laten zien. Doodnormaal in 2023, maar niet voor een land als Noord-Korea. En toch duiken er de laatste tijd op YouTube en TikTok filmpjes op van Noord-Koreanen die precies dat doen. De Noord-Koreaanse propagandamachine lijkt een nieuwe vorm te hebben gevonden.
'Hallo iedereen', zo begint de video van Song A. Een Koreaans meisje kijkt vrolijk de camera in. Op de achtergrond zien we dingen die typisch zijn voor een kinderkamer: knuffels, boeken, een wereldbol. Song A vertelt in het Engels dat ze elf jaar is en in Pyongyang woont, de hoofdstad van Noord-Korea. Ze heeft een Brits accent.
Geen toegang tot internet
Song A of Sally Parks, zoals het kanaal ook heet, woont in het waarschijnlijk meest geïsoleerde land ter wereld. Sociale media zoals YouTube, Instagram en Facebook zijn allemaal verbannen. Er is zelfs bijna niemand die toegang heeft tot het internet. Maar toch duiken er de laatste maanden video's op op sociale media van mensen die beweren hun leven in Noord-Korea te filmen.
De video's op het account van Song A hebben honderdduizenden views. Een andere Noord-Koreaanse YouTuber, YuMi, haalt tienduizenden views en het TikTok-account 'Northkoreanlife' heeft bijna 200.000 volgers. De accounts zijn allemaal een paar maanden geleden aangemaakt.
Staatspropaganda in een nieuw jasje
Volgens Remco Breuker, hoogleraar Koreastudies aan de universiteit Leiden, is het staatspropaganda. "Het is in een land als Noord-Korea onmogelijk om dit soort filmpjes zonder de staat op te nemen." Het zijn de video's zelf die verraden dat het geen normale vlogs zijn, maar propaganda in een nieuw jasje.
"Mijn favoriete boek is Harry Potter", zegt Song A in een van de video's. Ze houdt het eerste boek van de boekenreeks omhoog. Het is een opvallende keuze, want buitenlandse boeken, films en muziek zijn in Noord-Korea verboden. Er staan hoge straffen op het bezitten en verspreiden van dit soort media. Volgens een mensenrechtenorganisatie zijn er in de afgelopen jaren meerdere mensen geëxecuteerd vanwege het beluisteren van K-Pop, een populair muziekgenre uit Zuid-Korea.
In een andere video gaat Song A naar het Munsu Water Park.
De filmpjes zijn volgens Breuker wel opgenomen in Noord-Korea, maar stroken niet met de realiteit. Dat beaamt ook Noord-Korea-deskundige Casper van der Veen. "Dit waterpark bestaat wel, maar het is alleen toegankelijk voor de elite van de stad. Zeker niet voor de gewone Noord-Koreaan."
Geen elektriciteit of stromend water
"Pyongyang is een moderne stad, al valt ook daar de stroom geregeld uit. Maar de meeste Noord-Koreanen buiten Pyongyang hebben niet eens toegang tot elektriciteit of stromend water." Slechts 26 procent van alle Noord-Koreanen zouden toegang hebben tot elektriciteit. Satellietbeelden bevestigen dat beeld. Noord-Korea is een voornamelijk donkere vlek in de nacht met als lichtpuntje de hoofdstad Pyongyang. Zoals in onderstaande foto te zien is het pikkedonker vergeleken met buurlanden Zuid-Korea en China.
YouTuber YuMi gaat in een van haar video's naar een winkel om ijsjes te kopen. Ze laat verschillende smaken ijsjes zien en ziet dan 'spontaan' een nieuw ijsje. "Wow, wat is dit. Dit moet wel een nieuwe smaak zijn." Ze vertelt aan het eind van de video dat de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un voor alle fantastische producten in Noord Korea heeft gezorgd, omdat hij wil dat alle inwoners van Pyongyang gezond blijven.
Kleine elite
"De mensen op deze beelden kunnen hun eigen video's niet eens terugkijken, omdat ze geen toegang hebben tot het internet, laat staan YouTube. Zij lezen het script op en komen zelf waarschijnlijk uit een heel elitair milieu." YuMi en Song A behoren waarschijnlijk tot de kleine elite in Noord-Korea die toegang heeft tot exclusieve plekken in het land, zoals een waterpark. Ook kunnen ze zich luxeproducten zoals vlees en koffie permitteren. En ze praten Engels.
Dat maakt het direct duidelijk dat de 'vlogs' enkel bedoeld zijn voor mensen in het Westen. "Voor ons dus", zegt Breuker. "Het is bedoeld om ons een ander beeld te geven van Noord-Korea. Dat wij gaan denken: zo erg is het daar helemaal niet."
Volgens Van der Veen is Noord-Korea er bij gebaat dat 'wij hun gaan zien als een normaal land'. "Ze verwachten niet dat ons beeld van Noord-Korea ineens 180 graden draait, maar het is wel een poging om mensen een positiever beeld te geven."
Publiciteitsstunt
Voor een land dat in het Westen voornamelijk in het nieuws komt wanneer het weer raketten afvuurt of wanneer er een nucleaire dreiging wordt besproken, is alle goede publiciteit welkom. En volgens Breuker hebben de video's - hoewel duidelijk gescript - effect. "Ik heb van meerdere mensen gehoord dat ze mij te negatief vinden over Noord-Korea, omdat het in dit soort filmpjes allemaal wel meevalt."
En ook de reacties die op het account van YuMi verschijnen, zijn opvallend positief. Enkele reacties: "Wat leuk om meer te zien van de Noord-Koreanen zelf". "Eindelijk zien we Noord-Korea zonder het Westerse filter." En ook: "YuMi, je doet het fantastisch, heel erg bedankt voor deze mooie video. Groetjes uit Nederland."
Of deze reacties van echte mensen zijn of geschreven zijn door bots, is moeilijk te zeggen. De reacties onder Song A's video's zijn overigens uitgeschakeld.
Buitenlandse influencers uitgenodigd
Zowel Breuker als Van der Veen denken niet dat dit soort video's ook gericht zijn op het aantrekken van meer toeristen naar Noord-Korea. "Dat was eerder meer het geval", zegt Van der Veen. "Voor de coronapandemie heeft Noord-Korea weleens buitenlandse influencers uitgenodigd om het land te bezoeken om daar alleen de dingen te laten zien die ze willen dat buitenlanders zien."
Als toerist kun je alleen naar Noord-Korea reizen via een georganiseerde groepsreis. Activiste Yeonmi Park, een vrouw die in 2007 uit Noord-Korea wist te vluchten en nu in Zuid-Korea woont, spreekt zich uit tegen dit soort toerisme.
Zo vertelt ze in een video: "Het is alsof je in een filmset geregisseerd door Kim Jong-un stapt. Het geld dat jij als toerist betaalt, gaat rechtstreeks naar een dictatoriaal regime."
Niet de eerste keer
Het is niet de eerste keer dat Noord-Korea via YouTube propaganda verspreid. Zo werd in 2017 een groot account van de staat verwijderd en werden in 2021 ook verschillende kanalen gesloten. "De oude kanalen zijn gesloten door YouTube, omdat het als duidelijke staatspropaganda gezien werd. Dit lijken privékanalen, dat maakt het anders."
In een van de video's zegt YuMI: "In het Koreaans hebben we een spreekwoord. Zien is geloven. Dat betekent dat het beter is om zelf iets te zien, dan iemand anders zijn woorden te geloven."
Exact wat ze met deze propaganda willen bereiken. Van der Veen: "Het is het beeld dat ze willen laten zien, het heeft niks te maken met de realiteit in Noord-Korea."
