Van mondkapjes tot QR-codes: doet het kabinet genoeg?

Voor Esther Metting is het duidelijk: de vaccinatiegraad moet hoe dan ook omhoog, want het zijn vooral niet-gevaccineerden die de zorg belasten. Op dit moment is 83,9 procent van de volwassenen volledig gevaccineerd en 81,7 procent van de pubers. Daar is volgens Metting nog een wereld in te winnen.

‘Daar zitten ook veel mensen tussen die covid niet zozeer als bedreiging zien, opzien tegen de prik of uit laksheid nog niet zijn gegaan. Als je mensen wilt bewegen dan moet vaccineren super laagdrempelig kunnen.’

Metting denkt aan huisartsen die prikken zetten, zoals nu op Urk gebeurt, de plek met de laagste vaccinatiegraad van Nederland. ‘Of zet een vaccinatiekeet naast het Testen voor Toegang, dan kan je direct doorlopen en hoef je je twee weken na de prik niet meer te laten testen voor een evenement. Het kan dan ook volledig anoniem, dat helpt misschien ook tegen de sociale druk om niet te vaccineren.’

Belonen voor vaccinatie is ook een reële optie, vindt Metting. ‘Je kan jongeren een bioscoopkaartje geven bijvoorbeeld. Of dat ethisch is? Ja, vind ik wel. Als je kijkt naar de maatregelen die getroffen moeten worden omdat niet-gevaccineerden in het ziekenhuis belanden, dan mag je wel een stapje verder gaan met jongeren overhalen.’

Ook viroloog Bert Niesters wil dat de overheid een stapje verder gaat, want ‘zachte heelmeesters maken stinkende wonden’. Hoe verder de pandemie zich ontwikkelt, hoe minder Niesters zich beschermd voelt. De QR-code wordt lang niet overal daadwerkelijk gevraagd en handhaving is er ook nauwelijks. Maar wat hem het meeste steekt is dat privacy vaak boven bescherming gaat.

‘Voor een coronapas in het onderwijs of op het werk moet de wet aangepast. Maar de wet zegt ook dat de overheid me tegen corona moet beschermen. Het is namelijk een aangifteplichtige ziekte. Niemand kan uitleggen waarom ik dan niet beschermd word.’

Niesters vindt dat privacy nu te vaak boven gezondheid gaat. Werkgevers mogen niet eisen dat werknemers gevaccineerd zijn. ‘Maar ik voel me wel prettiger op mijn werk als ik weet dat mensen gevaccineerd zijn. Ik heb mijn privacy opgegeven en heb een button op mijn revers dat ik gevaccineerd ben.’

Al gedurende de hele pandemie pleit epidemioloog Metting voor meer testen en ze ziet dat nog altijd niet genoeg gebeuren. Sterker nog: het wordt alleen maar minder, terwijl testen volgens Metting de beste manier is om zicht te houden op het virus.

Dat zicht zijn we inmiddels helemaal kwijt. ‘Maar dertig procent laat zich met klachten bij de GGD testen. Dat betekent dat de huidige cijfers veel hoger zijn.’ Zelftesten zijn in haar ogen geen volwaardig alternatief, omdat ze minder betrouwbaar zijn en ze ook niet terugkomen in de cijfers.

Het gevolg is dat we het virus niet kunnen bestrijden. ‘Als maar één op de drie met klachten zich laat testen, dan weten we niet wie besmet zijn. Waar begin je dan met uittrappen van het virus? Je moet weten wie besmet zijn, in verband met quarantaine en het in kaart brengen van nauwe contacten. Alleen dan kunnen we het virus indammen.’

De manier om mensen weer aan het testen te krijgen is dezelfde als bij het vaccineren: de drempel verlagen. In onze provincie zijn testlocaties in Delfzijl, Grijpskerk, Veendam, Hoogezand, Stadskanaal, Uithuizen en Winschoten. In de stad is Martiniplaza opgeheven en kan testen alleen nog aan de Europaweg. Volgens Metting moeten er locaties bij.

‘Iemand uit Usquert gaat echt geen eind rijden voor een test. Ik ben nu in Berlijn; hier kan je op elke straathoek een test doen. Testen moet super dichtbij kunnen en de sneltesten moeten ook weer terug.’

Viroloog Niesters is niet hoopvol gestemd over het effect van de uitgelekte maatregelen. ‘Het aantal besmettingen zal de komende weken blijven toenemen. Nu kunnen we nog naar een restaurant of museum, maar bij welke aantallen gaan ze drastische maatregelen nemen?’ Het gaat hem niet snel genoeg. ‘Hoe eerder de heftige maatregelen, hoe korter de pijn.’

Metting plaatst daar als gedragsdeskundige wel vraagtekens bij. ‘Het allerbeste werkt de hele boel weer in lockdown doen, maar de vraag is of mensen dat trekken. Dingen dichtgooien werkt denk ik zelfs averechts; mensen gaan dan thuis feestjes vieren, want ze voelen zich veilig omdat ze zijn gevaccineerd. Het heeft ook niet meegeholpen dat de minister de indruk wekte afgelopen zomer dat het zo ongeveer afgelopen was.’

Daarbij kunnen we niet elke keer weer in lockdown gaan, vindt ze. ‘Het is een effectieve maar tijdelijke maatregel. We moeten duurzame maatregelen inzetten, zoals het vaccineren en het lokaliseren en isoleren van uitbraken.’