Tips voor invloed van gemeenteambtenaar Michel Brands

‘Gemeenten hebben belangenorganisaties nodig’

Hoe zorg je ervoor dat ‘groen’ niet wordt vergeten in de Omgevingsvisie van jouw gemeente? Michel Brands weet dat als geen ander. Als Beleidsadviseur Groen en Programmaleider Duurzaamheid bij de gemeente Laarbeek maakt hij veel gebruik van de kennis van inwoners en belangenorganisaties, ook bij de vorming van de Omgevingsvisie. Hij deelt graag zijn inzichten en tips.

Voor wie het nog niet weet: wat is de Omgevingsvisie?

“De Omgevingsvisie gaat vooraf aan het Omgevingsplan. Dat is een nieuw instrument in de ruimtelijke ordening in Nederland. Het Omgevingsplan komt in de plaats van het bestemmingsplan. De Omgevingsvisie geeft in grote lijnen aan welke kant de gemeente op wil. In Laarbeek doen we dat met een verkeerslichtmodel: per deelgebied in de gemeente geven we aan welke initiatieven op groen staan, welke op rood en welke op oranje. Als je een initiatief neemt dat in de Omgevingsvisie op groen staat, kun je ervan uitgaan dat het in principe positief ontvangen wordt. Als het op rood staat, weet je dat het in dat deelgebied niet mogelijk is. Als het op oranje staat, is het eventueel mogelijk mits het goed wordt gemotiveerd en goed wordt ingepast in de omgeving.”

Welke kansen biedt de Omgevingsvisie om aandacht te vragen voor natuur?

“In Laarbeek hebben wij in het voortraject actief bewoners en belangenorganisaties benaderd, bijvoorbeeld de agrarische sector, de Heemkundekring en het IVN. We hebben hun gevraagd om input te geven en we hebben avonden georganiseerd om met mensen en organisaties om tafel te zitten. Over het algemeen is hun inbreng deskundig. Er zitten altijd reacties bij zoals ‘ik ben het er niet mee eens’, maar zeker vanuit organisaties zie ik dat er veel kennis is. Zij komen met goed beargumenteerde opmerkingen en zienswijzen.”

“Als je niet door jouw gemeente bent uitgenodigd om mee te praten, kun je contact zoeken met de projectleider om je kennis of ideeën in te brengen. Of je doet dat in het formele proces: de gemeente moet de concept-omgevingsvisie publiceren zodat mensen daarop kunnen reageren. Bij ons hadden ze 10 weken de tijd om te reageren, vragen te stellen of met ons in gesprek te gaan. Inmiddels hebben wij dat proces afgesloten. Binnenkort neemt onze gemeenteraad een besluit, dan is de Omgevingsvisie definitief.”

Is de kans voor inspraak voorbij als de visie vast staat?

“Nee, de Omgevingsvisie is niet in beton gegoten, de raad kan die altijd weer aanpassen. Bijvoorbeeld: als de samenstelling van de raad verandert, kan ook de ambitie veranderen en kan de visie daarop worden aangepast. Dus belangenverenigingen die de weg naar raadsleden weten, kunnen dan nog steeds invloed uitoefenen. Of je kunt gebruik maken van de mogelijkheid om in te spreken voorafgaand aan een raadsvergadering of een raadscommissievergadering. Het gebeurt geregeld dat inwoners die vijf minuten pakken om aandacht te vragen voor hun ideeën of zorgen.”

Welke tips heb jij voor mensen die invloed willen uitoefenen?

“Op de eerste plaats: Zorg ervoor dat je inbreng goed onderbouwd is. Verdiep je in de materie en haal eventueel specialistische kennis van anderen erbij. Uiteindelijk is het altijd een politieke keuze of iets wel of niet gebeurt, maar als je een goed verhaal hebt dan komt het altijd bij het bestuur op het bordje. Want vergeet niet: we hebben draagvlak nodig voor het plan, anders wordt het een papieren tijger.”

“Probeer ook niet te veel te zenden. Luister naar het verhaal van de ander en probeer dat te begrijpen. Er zijn in een gemeente veel belangen. Iedereen moet voor zijn eigen belang opkomen maar de gemeente moet die belangen bij elkaar brengen. Als je je te veel beperkt tot je eigen belang, mis je de aansluiting. Het is geven en nemen.”

“Probeer de ambtenaar met ‘groen’ in de portefeuille te leren kennen en bouw een goed contact op. Wees je ervan bewust dat je elkaar kunt helpen. Ik betrek bijvoorbeeld het IVN erbij als ik een nieuw beleidsstuk maak, zodat zij er ook achter staan. Want als er maatschappelijke organisaties achter een plan gaan staan, zijn er maar weinig politici die zeggen: dat doen we niet.”

“Je kunt je standpunt ook duidelijk maken in de lokale media. Maar doe dat op een strategisch moment, als het thema in de komende weken of maanden op de politieke agenda staat. Hou daarom de politieke agenda in de gaten: waar is de raad mee bezig, wat speelt op welk moment? Als je roept ‘het bomenbeleid deugt niet’ en het is net een paar weken geleden in de raad geweest, dan werkt het niet.”

“En tot slot: heb geduld. Deze processen kosten tijd, zeker in deze tijd waarin je niet zomaar een informatieavond kunt organiseren. Neem de tijd die het nodig heeft.”

Foto Michel Brands: credit Joost Duppen de fotograaf

Lees ook de tips van Pieter Meijer, expert Omgevingswet Ministerie BZK