ROEM & GLORIE
LOKALE BOEREN & STREEKGEWASSEN
agrobiodiversiteit
Roem van Mechelen, Glorie van Wilrijk, Praal van Duffel, Triomphe de Tihange, Belle et Bonne de Bruxelles, ... het nationaal groenteverleden staat gedrukt in de namen die kwekers en instellingen gaven aan hun ontwikkelde variëteiten. Een rijke verscheidenheid waar vandaag nog maar weinig sporen van terug te vinden zijn. Hoog tijd om ze dus nog eens onder de aandacht te brengen, of om er zelf mee aan de slag te gaan in tuin of keuken.
​
't Grom promoot het duurzaam gebruik en behoud van streekgebonden groentevariëteiten door kwekers en consumenten. Deze telersvariëteiten zijn enorm kostbaar. Dat vindt ook de Vlaamse overheid die mee haar handtekening zette onder het ‘Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture’ (TPGR) van het Wereldvoedselagentschap van de VN.
​
En dat de Verenigde Naties veel belang hechten aan agrobiodiversiteit staat duidelijk in de klimaatdoelstellingen waar we ons allemaal achter moeten scharen om de wereld leefbaar te houden. Zo schrijft de VN onder het thema ‘Honger’ van de Sustainable Development Goals (SDG’s) dat we tegen 2020 de genetische diversiteit van zaden en cultuurgewassen in stand moeten houden. Samen met de daaraan gekoppelde traditionele kennis van boeren en tuinders. Zo staat ook in het TPGR-verdrag: "the loss of farmers’ varieties / landrace diversity can also be seen as a form of ‘local cultural erosion’".
't Grom lanceert daarom Roem & Glorie, een bewustmakingscampagne waarbij we potentiële klanten naar lokale boeren willen toeleiden. En dat daar in deze gekke tijden veel vraag naar is, bleek het afgelopen voorjaar maar al te goed.
​
De campagne omvat tentoonstellingen, drukwerk en workshops, zoals: Spot the Carrot; Plant, People and the Future of Food; Achiel Goossens 1965-9171; Vilmorin-Andrieux, ... Meer over de verschillende luiken staat hieronder te lezen.
SPOT THE CARROT
barokke groentjes
Kunst in de groentetuin! Onze museumtuinen zijn vanaf nu versierd met details van barokke en laat-renaissance schilderijen waarop groenten en fruit figureren. Verspreid over acht grote banners doorheen de tuinen ontdekken we de groenten van honderden jaren geleden. En die zien er niet altijd uit zoals ze nu in onze winkelkar liggen, maar met andere vormen en andere kleuren. Wandel door de rijkelijke tuinen van 't Grom en probeer zelf de verre voorouders van bijvoorbeeld de wortel te ontdekken.
​
Geïnspireerd door het project Spot the Carrot van David Vergauwen (kunsthistoricus) en Ive De Smet (Bioloog VIB-UGent) gingen we op zoek naar oude meesters die groenten en fruit in hun schilderijen een hoofdrol gaven. De twee wetenschappers willen achterhalen hoe vruchten in de loop der tijden geëvolueerd zijn. En ze mochten dat ook al 's uitleggen in het journaal en op de radio.
​
Historische afbeeldingen van fruit, groenten en graan kunnen ons heel wat wijzer maken over plantenevolutie en –ecologie. Ive De Smet en David Vergauwen brengen hun vrije tijd vaak door in kunstmusea, en tijdens één van die bezoeken besloten ze hun passies voor kunst en plantengenetica te combineren. Die combinatie ligt op het eerste zicht weinig voor de hand, maar het bleek een unieke manier te zijn om meer te leren over de evolutie van planten. Ze begonnen de afbeeldingen van planten op schilderijen te bestuderen, vergeleken hun bevindingen met de genetische veranderingen die deze gewassen ondergingen tijdens de laatste eeuwen, en konden op die manier reeds de evolutie van de wortel en tarwe onder de loep nemen. De resultaten van dit onderzoek zijn al te lezen in de wetenschappelijke tijdschriften Trends in Plant Science en Current Biology.
Spot the Carrot toont details uit schilderwerken van Pieter Aertsen (1508-1575), Joachim Beuckelaer (1534-1574), Vincenzo Campi (1535–1591), Jacopo da Empoli (1551-1640), Nathaniel Bacon (1585–1627), en Abraham Bloemaert (1600-1651).
PLANT, PEOPLE AND THE FUTURE OF FOOD
dynaversity
De reizende, Europese tentoonstelling 'Plant, People and the Future of Food' toont een portret van een gemeenschap van mensen die experimenteren met nieuwe manieren om agrobiodiversiteit te promoten, waarbij traditie en innovatie in de landbouw worden gecombineerd.
Kennis, innovatie, erfgoed, netwerken: 40 foto's volgen deze 4 thematische trajecten, met de verhalen van verschillende boerderijen en het promoten van de waarde van diversiteit in de landbouw, van het zaad tot het bord.
De foto's van de Italiaanse fotograaf Italo Rondinella zijn gemaakt in Italië, Ierland, Hongarije, Frankrijk en Spanje.
​
Het Europese project Dynaversity analyseert en beschrijft de actoren die betrokken zijn bij plantgenetisch behoud voor landbouw om management- en bestuursmodellen te suggereren en om nieuwe vormen van netwerken te construeren. Het vergemakkelijkt de uitwisseling en integratie van zowel wetenschappelijke als praktische kennis over hoe de diversiteit in de landbouw en in de hele voedselketen het best kan worden beheerd, en door evolutie- en aanpassingsprocessen te herstellen.
​
In de afgelopen eeuw is een aanzienlijke hoeveelheid plantgenetische diversiteit in de landbouw verloren gegaan, aangezien boeren over de hele wereld hun meerdere lokale variëteiten hebben achtergelaten voor genetisch uniforme, hoogproductieve variëteiten. Dit verlies beïnvloedt het potentieel van gewassen om zich aan te passen aan een veranderende omgeving.
Risico's als gevolg van genetische erosie veroorzaakten internationale bezorgdheid die resulteerde in overeenkomsten om de instandhouding van plantgenetische hulpbronnen voor voedsel en landbouw (PGRFA) te waarborgen. Alle gekweekte planten en hun wilde voorlopers, maar ook wilde soorten die niet voor andere doeleinden worden gebruikt, zoals medicinale planten, worden beschouwd als te bewaren genetisch materiaal.
Genetische conservering kan worden aangepakt door twee verschillende en complementaire benaderingen. In situ strategie bestaat erin de levensvatbare populatie van soorten te behouden op de plaats waar planten hun onderscheidende eigenschappen ontwikkelden. Bij de ex situ benadering gaat het om instandhouding buiten hun plaatsen van herkomst, bijvoorbeeld als zaden of weefsels in genenbanken.
Plantensoorten die nauw verwant zijn aan gecultiveerde gewassen en zich in het wild blijven ontwikkelen, zijn waardevolle bronnen van diversiteit. Ze worden al sinds het begin van de landbouw gebruikt om eigenschappen van gecultiveerde planten te verbeteren. Deze oersoorten worden ook geconsumeerd als voedsel en betrokken bij vele andere toepassingen.
Zadennetwerken zijn belangrijke actoren in het behoud van agrobiodiversiteit, op mondiaal niveau. Ze bestaan ​​uit verschillende soorten organisaties, samengesteld door boeren en hoveniers, maar ook onderzoekers, kleine zaadbedrijven, milieuactivisten, voedselverwerkers en consumenten.
COLLECTIE ACHIEL GOOSSENS
Europese tuinbouw 1965-1971
In een unieke fototentoonstelling tonen we de Europese tuinbouw eind jaren 1960 en dit aan de hand van de recente schenking door Achiel Goossens.
​
Als tuinbouwconsulent bij de Boerenbond van 1965 tot 1991 registreerde Achiel Goossens (1937) alle sectorontwikkelingen in Europa. Zo zat hij op de eerste rij bij vernieuwingen rond thema’s als mechanisatie, automatisatie, plantenziekten, klimaatbeheersing, bedrijfseconomie. En natuurlijk ook teeltveredelingen.
​
Naast zijn werk had hij nog een grote passie, fotografie. Om zaken beter uit te kunnen leggen, legde hij alles ook op beeld vast. Onbedoeld groeide zijn collectie uit tot een unieke getuigenis van drie decennia ontwikkelingen in de tuinbouwsector in binnen- en buitenland. Einde 2019 schonk hij zijn levenswerk aan 't Grom dat het in dank aannam, en uit dankbaarheid meteen plande om deze te digitaliseren en te tonen aan het grote publiek. Een monnikenwerk want het bevat meer dan 20.000 dia's en foto's, maar de eerste resultaten staan op Erfgoedinzicht.be.
​
Deze eerste fototentoonstelling brengt de beginjaren uit de carrière van Achiel Goossens weer tot leven. Verspreid over 45 fotopanelen, van eind jaren zestig tot begin jaren zeventig, in België, Nederland, Frankrijk en Duitsland. Een unieke blik op een scharniermoment in onze tuinbouw, de overgang van paard- en mankracht naar mechanisatie, van klein- naar grootschalig. Doorheen de tentoonstelling komen heel uiteenlopende thema's aan bod, zoals de tuinderscoöperaties, pestbestrijding, teeltproeven, vrouwenarbeid en motorisering.
BOTANISCHE PRECISIE
tussen kunst en wetenschap
Het Franse bedrijf Vilmorin-Andrieux & Cie ontstond in de 18e eeuw door de samenwerking van Philippe Victoire de Vilmorin – een kenner en handelaar in graan en planten – en zijn schoonvader Pierre Andrieux, de botanicus van de koning. Tegen het midden van de 19e eeuw werd het bedrijf het belangrijkste in de wereld op het gebied van zaden, actief in productie, handel en wetenschappelijke vooruitgang. Tussen 1850 en 1895 publiceerde het bedrijf tientallen kleurplaten met daarop de verschillende variëteiten die ze te koop hadden. Een aantal van die variëteiten zijn nu helaas weer verdwenen, samen met hun belang voor de agrobiodiversiteit. Gelukkig zijn er nu nog de botanisch perfecte prenten als herinnering hieraan. Allicht de mooiste reclameprenten ooit.
​
Elke (betalende) museumbezoeker doen we een gratis retroposter cadeau van het befaamde Franse zadenhuis Vilmorin-Andrieux. De posters ter waarde van circa €25 zijn op A2-formaat (42 op 60cm) en maken een mooie indruk in je keuken. Of waar je ze ook wil hangen. Zolang de voorraad strekt!
​
Ter gelegenheid van Roem & Glorie is er nu ook een poster en folder met variëteiten en streekgewassen die typisch zijn voor de provincie Antwerpen. Botanisch kunstenares Hilde Orye maakte uitzonderlijke aquarellen van de tomaat Etoile Blanche d'Anvers, de Mechelse blauwgroene prei, asperges de Calfort uit Puurs, witloof type Peeters uit Leest, en de recent ontwikkelde Limalexia aardbei uit Hoogstraten. Ben je trots op de boeren uit eigen streek, hang deze poster dan op waar iedereen hem kan zien.
VEGGIE LOVERS TATTOOS
frank en fruitig
Een aandenken aan een bijzondere ervaring. Hoe beter een bezoek aan Roem & Glorie (tijdelijk) te vereeuwigen dan een gepaste tattoo te zetten.
​
Wie dit jaar 't Grom bezoekt, en zeker de allerkleinsten, sturen we de wereld met een pak inzichten over lokale boeren, wereldwijde voedselzekerheid en een piekfijne tattoo van de Amerikaanse kunstenares Zoe Keller. De door haar ontworpen tattoo's zijn een nevenproject, maar passen perfect binnen Roem & Glorie door de projectfocus op agrobiodiversiteit.
​
Zoe Keller laat zich inspireren door bedreigde fauna en flora en onderzoekt in haar tekeningen de onderlinge verbondenheid in kwetsbare, verdwijnende ecosystemen. Zelf groeide ze op in de ruige Catskills buiten New York en trok vervolgens langs de rostkusten van Maine, het boerenland van West Michigan en de bergen van Oregon om uiteindelijk neer te strijken in Portland.
Met haar werk wil ze enerzijds respect opbrengen voor de natuurlijke wereld en anderzijds mensen aanzetten om te actie te ondernemen voor het behoud van biodiversiteit. Keller's studiowerk is gebaseerd op maanden van academisch onderzoek, samenwerkingen met de wetenschappelijke gemeenschap en ervaringen in wilde plaatsen door kunstenaarsresidenties en eigen expedities.
Elke bezoeker gaat met een gratis en tijdelijke tattoo naar huis, zolang de voorraad strekt.
STEUN
Het project Roem & Glorie kwam en komt tot stand met de steun van de dienst landbouw en platteland van de provincie Antwerpen.
​
Met dank aan onze partners Versengezond, Bioboerderij De Akelei, Limgroup, Hoogstraten.eu, Hertogelijk Genootschap de 'Ghesellen van de Aardbei', Ridders van het Genootschap van de Asperge, Pompoengenootschap Kasterlee, Hilde Orye, Amarant, Save Foundation, Dynaversity, en Wervel.