Straat en plein zijn meestal afgestemd op de wensen van mannen
We kunnen en moeten de straat zo inrichten dat jonge vrouwen zich ook welkom en veilig voelen, vinden Geertje Slingerland en Krista Schram.
Zaterdag is de Nacht tegen Seksueel Geweld met in Amsterdam een optocht om te protesteren tegen de onveiligheid van vrouwen op straat. Dat is hard nodig: wereldwijd heeft een op de drie vrouwen te maken gehad met seksueel en/of fysiek geweld. Jonge vrouwen in Nederland voelen zich twee keer zo vaak onveilig in hun eigen buurt als jonge mannen.
Bij aanranding of verkrachting is de reflex nog vaak om tegen vrouwen te zeggen dat ze ‘s avonds niet alleen over straat moeten gaan. Dat gebeurde onder meer in Leiden, dat eerder dit jaar werd opgeschrikt door een reeks ernstige zedendelicten. De steun en reactie van burgemeester en politie waren snel, proactief en publiekelijk. Toch raadde zowel politie als burgemeester vrouwen aan ‘s avonds niet alleen over straat te gaan en alert te zijn op verdacht gedrag. Goed bedoeld, maar dat legt de bal toch weer bij jonge vrouwen.
Terwijl de gemeente zoveel kan doen. Ook de inrichting van de openbare ruimte bepaalt namelijk hoe veilig vrouwen zich voelen, zo blijkt uit ons eigen onderzoek. Jammer genoeg is er voor hun wensen en behoeften vaak weinig aandacht, terwijl de behoeften van jongens en jonge mannen juist als norm worden genomen.
Die voelen zich bijvoorbeeld aangetrokken tot sportfaciliteiten, zoals voetbalvelden en skateparken. En zulke faciliteiten worden vaak ingepast in de publieke ruimte, soms om overlast van jongens tegen te gaan. Dat versterkt een door jongens en jonge mannen gedomineerde omgeving, waardoor meiden en jonge vrouwen zich onveiliger kunnen voelen, en zo verder beperkt worden in hun bewegingsvrijheid.
Vrijwel alle meiden die we spraken voor ons onderzoek zijn wel eens lastiggevallen op straat. Ze werden nagefloten, uitgescholden of zelfs achtervolgd tot hun huis.
Plekken voor vrouwen
Jonge vrouwen gebruiken de openbare ruimte anders. Zij ervaren vooral groene, stedelijke plekken met veel toezicht en sociale controle als aantrekkelijk. Daarom zoeken ze vaak winkelcentra op: die kunnen ze multifunctioneel gebruiken, er is voldoende informeel toezicht van een gevarieerd publiek, maar ze kunnen er ook privacy vinden.
Een compact en overzichtelijk park, omringd door woningen die uitkijken op het groen, kan voor jonge vrouwen ook aantrekkelijk zijn. Zeker als er een toegankelijke horecagelegenheid is met een schoon, openbaar toilet en faciliteiten die verschillende groepen trekken: jong en oud, man en vrouw.
En bankjes in de vorm van een halve maan geven meiden meer privacy. Als bankjes op een rij staan, krijgen vrouwen vaak het gevoel dat ze tentoongesteld worden, terwijl (groepjes) jonge mannen er vaak langere tijd blijven hangen.
Geertje Piening
Hoeveel er nodig is om de publieke ruimte een beetje genderneutraler in te richten, zagen we deze week in Amsterdam. De gemeente maakte bekend miljoenen te investeren in openbare toiletten. Maar die kwamen er pas na een lang voortraject.
Student Geertje Piening kreeg in 2015 een boete voor wildplassen. Die vocht zij aan bij de rechter, omdat er volgens haar te weinig openbare toiletten waren. De rechter oordeelde dat ze ook naar een urinoir voor mannen had kunnen gaan. Jonge vrouwen gingen massaal actie voeren, wat D66 er in 2018 toe aanzette een motie in te dienen die de gemeente opriep meer openbare toiletten te installeren. Nu, negen jaar na de start van de rechtszaak, kondigt de gemeente haar investering aan.
Verdere stappen om openbare ruimte veiliger en uitnodigend te maken voor jonge vrouwen, mogen niet zo lang op zich laten wachten. Gemeentelijke professionals, welzijnsorganisaties en jongerenwerkers moeten de handschoen oppakken door in ontwerpen al rekening te houden met de behoeften van jonge vrouwen, en hen actief te betrekken.
Krista Schram, associate lector Publiek Vertrouwen in Veiligheid, Hogeschool Inholland
Geertje Slingerland, universitair docent Urban Studies, TU Delft
Zet bankjes op een rij en vrouwen voelen zich tentoongesteld
Lees ook: Het is geen oerinstinct om vrouwen te zien als seksueel object
Het gebeurt veel vrouwen: ze worden gereduceerd tot object voor mannelijk genot. Niet iets dat ‘wel meevalt’, weet seksuologe Elise van Alderen.
Help mannen die een vrouw (willen) vermoorden
Elke acht dagen wordt in Nederland een vrouw vermoord. Hoe verschrikkelijk ook, harder straffen is niet de oplossing, vindt auteur, programmamaker en ervaringsdeskundige Tessel ten Zweege.