De coronacrisis is hét moment om mensen zonder papieren een verblijfsvergunning te geven

Uitzonderlijke tijden vragen om uitzonderlijke maatregelen. We zien het alle dagen en terecht. Het is met zijn allen  pompen of verzuipen.

Een  samenleving die ieders welzijn beoogt, laat daarbij de grootste zorg uitgaan naar de meest kwetsbare bevolkingsgroepen: ouderen, zieken, bewoners van voorzieningen en instellingen allerhande, … Vooral voor hen leveren we met zijn allen deze collectieve inspanning zonder voorgaande.

Er is een heel kwetsbare groep, die altijd buiten beeld blijft. Omdat ze per definitie niet in de statistieken voorkomen: mensen die zonder geldige verblijfspapieren op het grondgebied verblijven.

Portugal besliste zondag deze mensen op zijn grondgebied tijdelijke verblijfspapieren te geven. Ik pleit ervoor dat ook andere landen van de Europese Unie dit zouden doen. En zeker België.

Wat is de rationale achter een dergelijke uitzonderlijke maatregel?

• Ten eerste is het vanuit het oogpunt van de volksgezondheid niet gezond dat er mensen rondlopen die onder de radar blijven: zonder ziekteverzekering, zonder gezondheidszorg, zonder gekend verblijfsadres, vaak van basisinformatie verstoken, … Zij lopen daardoor niet alleen gevaar, zij  betekenen daardoor ook een potentieel gevaar voor anderen. In tijden waarin het zaak is een pandemie te stoppen is het een voordeel werkelijk iedereen te betrekken.

• Ten tweede is het een maatregel van goed bestuur: deze mensen kunnen momenteel geen kant op. Wie vandaag wordt opgepakt, wordt voornamelijk weer vrijgelaten met een bevel om het grondgebied te verlaten. Ontvanger en uitreiker van dat bevel weten dat dit in de praktijk totaal onmogelijk is. Ook de gedwongen uitzettingen – overigens een heel dure en weinig efficiënte praktijk - liggen momenteel stil. En mensen bij elkaar steken in gesloten centra in tijden waarin het zaak is afstand te houden van elkaar, is ook geen  goed idee.
• Ten derde is dit moment uitermate gunstig, omdat onze grenzen sinds mensenheugenis niet meer zo dicht zijn geweest als vandaag. Een mogelijke terechte kritische bedenking bij collectieve regularisaties is het aanzuigeffect. Dat is vandaag onbestaande. De Europese grenzen zijn  dicht. Zelfs de Belgische grenzen zijn dicht. Een ideale tijd om zo’n beslissing te nemen. Dan kunnen we tenminste in kaart brengen met hoeveel of hoe weinig ze zijn, wie ze zijn, waar ze wonen, wat hun voorgeschiedenis is, wat ze doen en kunnen, of ze eventueel een gevaar betekenen voor de openbare veiligheid, hoe geïntegreerd ze al dan niet zijn, hoe inzetbaar ze zijn op onze arbeidsmarkt, … 

De teller van tijd tot tijd op nul zetten is wijs beleid. Er was een grote regularisatieoperatie in 1999, een in 2009. Eens in een decennium regulariseren geeft nieuwe kansen aan de betrokkenen, maar ook aan het beleid om het moeilijke migratiefenomeen beter en wijzer te leren managen. De uitzonderlijke omstandigheden gecreëerd door de pandemie scheppen onverwacht de gunstige gelegenheid om deze maatregel te nemen: snel, efficiënt, zonder al te veel polemiek.

Tenslotte is het een humanitaire maatregel: het geeft nieuwe kansen aan mensen die nu vaak in totale uitzichtloosheid verkeren, ook al beschikken ze over veel potentieel. Het heeft me altijd verwonderd hoe weinig academisch en journalistiek opvolgwerk is gedaan om na te gaan hoe diegenen het stellen die hun verblijfssituatie de afgelopen decennia geregulariseerd zagen – vaak na lange jaren van illegaliteit. De ervaring van Sant’Egidio – en die gaat toch over een behoorlijke groep mensen, in alle delen van het land - : van goed tot uitstekend. In veel gevallen hebben ze de kansen die ze kregen met beide handen gegrepen, iets gemaakt van hun leven en zijn ze ook bereid veel terug te geven aan onze samenleving.

Denk daar eens aan als u misschien de volgende dagen of weken –wat  ik u niet toewens - in een ziekenhuisbed belandt: de kans dat de handen die u verzorgen toebehoren aan iemand die ooit als illegaal heeft geleefd, is ondertussen reëel.

We beschikken nu over een regering met volmachten, en met een ruime parlementaire meerderheid. De Minister bevoegd voor Asiel en Migratie heeft allicht haar handen nu vol als Minister van  Volksgezondheid. Maar mevrouw de eerste minister, Sophie Wilmès, heeft u de politieke moed en dash die destijds eerste minister Herman Van Rompuy ook aan de dag legde?