Over Blue Deal
Een ambitieus plan dat via samenwerking de strijd tegen waterschaarste en droogte aangaat
Bekijk het introductiefilmpje over de Blue Deal
Samen waterschaarste en droogte aanpakken? Deal!
Van alle Europese regio’s staat Vlaanderen heel hoog op de lijst wat risico’s betreft op waterschaarste en droogte. En dat heeft verschillende oorzaken.
Veel mensen die op een kleine oppervlakte wonen én waterintensieve sectoren in de landbouw en industrie leiden tot een groot watergebruik. Als het vandaag regent dan loopt het meeste water de riolering in en verdwijnt het richting zee. De vele verharding in bebouwde gebieden helpt niet om de watervoorraden aan te vullen. Integendeel, het zorgt er net voor dat het regenwater wegstroomt via riolen en grachten en te weinig in de bodem dringt. Ook grachten en drainageleidingen werken een snelle waterafvoer in de hand. Bovendien zorgt klimaatverandering voor langere perioden van droogte, afgewisseld met hevige regenbuien. Ook dat hemelwater kunnen we onvoldoende opvangen en vasthouden. Dit maakt ons kwetsbaar voor waterschaarste en droogte.
Het is hoog tijd dat we droogte en waterschaarste structureel aanpakken. We weten wat we moeten doen om het tij te keren. We bereiken meer als we er met zijn allen voor gaan en die inspanningen ook volhouden. Samen geraken we verder.
Krista Decat, Programmacoördinator Blue Deal
Blue Deal: een ambitieus programma
Om waterschaarste en droogte aan te pakken, riep de Vlaamse Regering de Blue Deal in het leven. De Blue Deal is een ambitieus programma dat via tal van acties de strijd tegen waterschaarste en droogte op het terrein aangaat.
Meer dan te focussen op de oorzaken, wil de Blue Deal werken aan structurele oplossingen. Dit doen we door samen te werken, op verschillende fronten: met een spade in de grond, via wetgeving, en met onderzoek, monitoring, communicatie en sensibilisering.
De volledige tekst van de Blue Deal lees je hier.
Een shift in hoe we omgaan met water
In de eerste plaats wil de Blue Deal ons aanzetten tot een mentaliteitsshift: we moeten anders omgaan met water. Water zo veel mogelijk ter plekke vasthouden. Minder water gebruiken, meer water hergebruiken en verspilling aanpakken. De waterwinsten liggen vaak voor de hand.
Er komen nattere winters en drogere zomers aan. Dat weten we. We zijn getuige van een klimaatverandering, en die is onomkeerbaar. De Blue Deal wil vandaag werken aan maatregelen waar we later geen spijt van krijgen.
Door onze gewoonten aan te passen, innovatieve oplossingen te omarmen en samen te werken, ook met de natuur, kunnen we waterschaarste en droogte voorkomen. De dynamiek zit vaak in oplossingen die het herstel van natuurlijke processen combineren met innovatieve technische ingrepen.
De Blue Deal thema’s
Willen we de risico’s op waterschaarste verminderen of vermijden, dan is het zaak om een balans te vinden tussen watervraag en wateraanbod. Dit kunnen we bereiken door slim en duurzaam watergebruik én door de sponsfunctie van de ondergrond te herstellen, met focus op de natte natuur en de groenblauwe infrastructuur.
Slim watergebruik
Gaat over het zuiniger omgaan met water, bijvoorbeeld door minder water te gebruiken of meer water te hergebruiken. Het gaat ook over het gebruik van alternatieve waterbronnen, zoals hemelwater of werfwater, en over het juiste water gebruiken voor de juiste toepassing.
Natte natuur
Gaat over het herstel van gebieden die van nature water vasthouden: veengebieden, broekbossen, vallei- en moerasgebieden en vochtige graslanden. Door de ondergrond opnieuw als een spons te laten werken kan de natte natuur heropleven. En kunnen we het water dat tijdens natte perioden valt vasthouden zodat het beschikbaar is in droge perioden.
Groenblauwe infrastructuur
Gaat over natuurlijke of natuurgebaseerde oplossingen die groen en blauw combineren. Ze dragen bij aan de uitbouw van groenblauwe netwerken in de bebouwde omgeving en de open ruimte, met vijvers, wadi’s, bufferbekkens, waterlopen, oevers, … als blauwe elementen en hagen, bomen, natuurlijke graslanden, parken, tuinen, groendaken, groene gevels, … als groene elementen.
Meer dan water
Meer aandacht voor water betekent minder kans op droogte en waterschaarste, én ook meer kansen voor groen, meer biodiversiteit, meer afkoeling en meer bescherming tegen wateroverlast.
Door verharding weg te nemen en groene zones aan te leggen verbeteren we de biodiversiteit en zorgen we voor afkoeling van de omgeving. Door het ontlasten van het afvoersysteem (i.e. rioleringen) dijken we overstromingen in.
De Blue Deal focust op concrete realisaties
De Vlaamse Regering investeert met de Blue Deal in slimme projecten én acties op het terrein. Ze bewandelt daarbij de weg van samenwerking. Ze stimuleert en ondersteunt ondernemingen, verenigingen, landbouwers, kennisinstellingen en burgers om samen meer water te infiltreren, water langer bovenstrooms vast te houden of zuiniger met water om te gaan, zodat er meer water beschikbaar blijft voor mens
Initiatieven vandaag ...
- investeringen op het terrein voor meer groenblauwe infrastructuur langs waterlopen, extra natte natuur, minder lekverliezen aan sluizen en in het waterleidingnetwerk, meer opvang en hergebruik van hemelwater, … En financiële ondersteuning van investeringen door (landbouw)bedrijven, lokale besturen, sectororganisaties, kennisinstellingen, verenigingen, ... via verschillende oproepen en subsidiekanalen.
- betere regelgeving en een betere toepassing ervan door drempels in regelgeving die hergebruik van water belemmeren weg te werken en beleidsinstrumenten zoals de watertoets, hemelwaterplannen, wateraudits, ... te verbeteren, een strengere handhaving, en nieuwe regelgeving of kaders, bijvoorbeeld voor het peilbeheer.
- innovatie, onderzoek en monitoring, onder meer innovatie en onderzoek voor waterbesparing, het beperken van lekverliezen, meer circulair watergebruik en decentrale watervoorziening; maar ook monitoring van watergebruiken bv. systemen voor debietsmetingen, meldingenloket voor onttrekkingen van water uit waterlopen, …
- communicatie en sensibilisering om particulieren, scholen, verenigingen, bedrijven, lokale besturen en andere specifieke doelgroepen te informeren, te sensibiliseren en te stimuleren om actie te ondernemen.
De Blue Deal omvat talrijke initiatieven die inzetten op slim watergebruik, natte natuur en groenblauwe infrastructuur.
... en de resultaten?
Vandaag werken we hard aan het waterbeheer van morgen. Tastbare en concrete resultaten zullen pas in de nabije toekomst zichtbaar zijn. Beschouw de Blue Deal als het lopen van een marathon: er gaat veel tijd naar voorbereiding, het pad is uitdagend, maar de voldoening aan de eindmeet groot. Starten, volhouden en verder doen, is de boodschap.
Met de Blue Deal werken we mee aan een omslag in de manier waarop we met water omgaan. Op heel wat plaatsen starten diverse initiatieven en die versnelling is nodig. Door met verschillende partijen nu tot concrete realisaties over te gaan, kunnen we op langere termijn droogte en waterschaarste voorkomen. Maar de initiatieven die we nemen, kunnen lokaal op korte termijn al wel een verschil maken.
Wie is betrokken bij de Blue Deal?
Het werk van de Blue Deal gebeurt door ondernemingen, verenigingen, landbouwers, kennisinstellingen, lokale besturen en burgers die hun krachten bundelen om projecten op te zetten die waterschaarste en droogte helpen voorkomen. En door de Vlaamse Overheid die binnen haar bevoegdheden de daad bij het woord voegt. Een High Level Taskforce van ministers, gouverneurs, beleidsmakers en wetenschappers waakt over de voortgang van het programma. De leiding wordt genomen door Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. De ambtelijke begeleiding gebeurt door de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid. Zij richtten hiervoor een Overkoepelend Programmamanagement op onder leiding van de Algemene programmacoördinator, Krista Decat en met ondersteuning van een multidisciplinair consortium.
Lees meer over de governance van de Blue Deal.
Waar komen de middelen vandaan?
Via het Europese Herstelplan van de Faciliteit voor Herstel en Veerkrachten het Vlaamse relanceplan ‘Vlaamse Veerkracht’ krijgen de initiatieven van de Blue Deal een extra impuls. Dertien investeringsprojecten van de Blue Deal maken deel uit van het relanceplan Vlaamse Veerkracht, voor een totaal budget van 343 miljoen euro. De middelen gaan naar investeringen van de Vlaamse overheid en naar de ondersteuning van intiatieven van ondernemingen, verenigingen, landbouwers, kennisinstellingen, lokale besturen en burgers.
Alle afbeeldingen op deze pagina — © VMM