Direct naar artikelinhoud
Kiezersonderzoek

Een op de vijf kiezers: De coronacrisis beïnvloedt mijn partijvoorkeur

Thierry Baudet krijgt een haring aangeboden na zijn bezoek aan het politiebureau in Emmeloord.Beeld ANP

Een op de vijf kiezers laat zich door corona beïnvloeden in zijn stemvoorkeur. Daarvan profiteert premier Rutte, maar ook de partijen die zich afzetten tegen het coronabeleid, blijkt uit onderzoek van bureau Kieskompas.

Corona is niet weg te denken uit de verkiezingscampagne, in de debatten en straks in de inrichting van kieslokalen met de spatschermen, handgel en wegwerppotloden. Voor het eerst is nu ook gemeten hoeveel invloed het coronavirus heeft op de politieke voorkeur van de kiezers. Liefst een op de vijf volwassen Nederlanders zegt dat corona zijn partijvoorkeur beïnvloedt. Bijna 12 procent is gaan twijfelen over zijn partijvoorkeur, ruim 8 procent zegt door corona straks op een andere partij te stemmen dan bij de verkiezingen in 2017.

Dat blijkt uit een onderzoek van het onderzoeksbureau Kieskompas onder ruim 15.000 mensen, dat los staat van de online stemhulp van Kieskompas. De resultaten zijn gewogen en daarmee representatief voor Nederlandse kiezers op leeftijd, geslacht, opleiding, woonplaats en stemgedrag. Jongere kiezers tot 35 jaar laten zich meer beïnvloeden door corona in hun partijkeuze (25 procent twijfelt of is geswitcht), hoger- en middelopgeleiden net iets meer dan lager opgeleiden.

Mensen scharen zich in crisistijden achter de gevestigde macht

Een opvallende uitkomst is dat niet alleen de VVD van premier Rutte profiteert van dit grote coronastempel op de verkiezingen. Weliswaar laat dit onderzoek het ‘rally around the flag’-effect zien, het verschijnsel dat mensen zich in crisistijden achter de gevestigde macht scharen. De VVD-campagne zet hier al maanden nadrukkelijk op in. Maar die kiezers trekt de premier vooral weg bij de andere partijen in het centrum, zoals het CDA.

Mensen scharen zich in crisistijden achter de gevestigde macht
Beeld Louman & Friso

“Tegelijkertijd zie je een ‘rally against the flag’ op de politieke flanken”, zegt politicoloog André Krouwel, een van de onderzoekers. Van de kiezers die vanwege corona naar een andere partij stappen, geeft ruim 60 procent het kabinet een onvoldoende, een 0 tot 5 op een schaal van 10. Opmerkelijk is ook onder de partij-switchers liefst 39 procent níet gevaccineerd wil worden.

Uit de resultaten blijkt dat de ‘alle ballen op corona-strategie’ Thierry Baudet terug in de race heeft gebracht. De leider van Forum voor Democratie trekt als enige politicus al weken met een bus door het land en schudt onbekommerd de handen van zijn aanhang. Van de mensen die van plan zijn over een paar dagen op FvD te stemmen, zegt bijna 40 procent dat corona hun voorkeur voor deze partij heeft beïnvloed. Geen enkele andere partij scoort hierop zo hoog. Ook niet de PVV van Wilders, die eveneens felle kritiek heeft op de corona-aanpak van Rutte.

Baudet verliest ook veel stemmen vanwege corona

Tegelijkertijd verliest Baudet ook veel stemmen vanwege corona. Het feit dat hij het virus een ‘gewoon griepje’ noemt, speelde bij de implosie van zijn partij afgelopen herfst een rol, naast de directe aanleiding van de anti-semitische uitlatingen binnen zijn partij. 21 procent van de kiezers die in 2017 Forum aan zijn twee zetels hielp, is nu vanwege corona van plan op een andere partij, vooral de PVV.

Op links laten de achterban van PvdA en GroenLinks, en die van de ChristenUnie hun stemvoorkeuren het minst door corona beïnvloeden, zo blijkt. Met uitzondering van de Partij voor de Dieren, die zich duidelijk profileert met het standpunt dat de slechte omgang met dieren de pandemie heeft veroorzaakt. Over het algemeen wordt er op de linkerflank wel het meest en het langst getwijfeld over stemkeuze.

Voor journalisten en experts in de media zit er nog een domper in het onderzoek: zij zijn volgens de kiezers die vanwege corona van partij wisselden ‘heel onbelangrijk’ geweest bij het bepalen van hun voorkeur, terwijl twijfelaars en mensen die corona geen invloed op hun stemkeus toeschrijven, daar neutraal over zijn.