...
En hoewel er al heel wat (online) cursussen Nederlands als Vreemde Taal bestaan, zijn die niet toegespitst op Afrikaanstaligen. In deze cursussen wordt namelijk veel aandacht besteed aan zaken die voor Afrikaanstaligen vanzelfsprekend zijn.
...
Sabien, ons het die opwindende nuus gekry dat julle weer twee kortkursusse aanbied om Afrikaanssprekende mense te leer Nederlands praat. Waarom bied julle dit aan?
We bieden deze cursussen aan omdat de vraag ernaar zo groot is. En hoewel er al heel wat (online) cursussen Nederlands als Vreemde Taal bestaan, zijn die niet toegespitst op Afrikaanstaligen. In deze cursussen wordt namelijk veel aandacht besteed aan zaken die voor Afrikaanstaligen vanzelfsprekend zijn. Bepaalde regels zoals de spelling van open- en gesloten lettergrepen of grammaticale items zoals de bijzinstructuur, waar het werkwoord op de laatste plaats in de zin komt, zijn voor veel leerders van het Nederlands moeilijk en staan daarom vaak centraal in deze cursussen. Voor Afrikaanstaligen zijn deze regels echter heel evident en die hoeven dus niet aan bod te komen. Afrikaanstaligen hebben een grote voorsprong op andere leerders van het Nederlands. We willen van deze voorsprong gebruik maken door in onze cursussen enkel te focussen op wat voor deze doelgroep relevant is.
Bij interesse of verdere vragen, stuur gerust een e-mail naar sabien@sun.ac.za.
Julle het die kursusse al te vore aangebied. Hoe gewild was die kursusse?
De eerste keer dat we deze cursussen aanboden, was in 2015. De cursussen waren van in het begin zeer populair. We moesten daarom iedere keer twee beginnersgroepen opstarten om de deelnemers voldoende kans te geven interactief te werken. Al snel organiseerden we ook cursussen voor gevorderden.
...
De deelnemer hoeft geen moedertaalspreker te zijn maar moet zeer vertrouwd zijn met het Afrikaans...
...
In julle persverklaring staan dat iemand “intermediêre vlak van Afrikaans” moet hê om die kursus by te woon. Wat beteken dit in die praktyk?
De deelnemer hoeft geen moedertaalspreker te zijn maar moet zeer vertrouwd zijn met het Afrikaans en de taal voor een groot stuk beheersen omdat de cursus voornamelijk contrastief is opgebouwd. We focussen op de verschillen tussen de twee zustertalen en we gaan ervan uit dat we bepaalde grammaticale items en structuren niet moeten aanleren en dat een groot deel van de woordenschat makkelijk herkend wordt.
’n Mens het dus nie ’n graad nodig om die kursus by te woon nie?
Dat klopt, iedereen die de middelbare school heeft beëindigd kan deelnemen aan de cursus.
Julle meld dat Nederlands en Afrikaanse “met mekaar gekontrasteer gaan word”. Kan jy ’n kort, praktiese voorbeeld gee?
Een goed voorbeeld hiervan is de spelling. We kijken hierbij naar de belangrijkste verschillen tussen de Afrikaanse en Nederlandse spelling. De wetmatigheden worden aangeleerd en kunnen dan worden toegepast op de meeste andere woorden. Een concreet voorbeeld hiervan is het gebruik van y in het Afrikaans en ij in het Nederlands. Woorden die in het Afrikaans met een y worden geschreven zoals wyn, worden in het Nederlands met een ij (wijn) geschreven. De letter y komt weliswaar wel voor in het Nederlands maar dan in woorden met een Griekse of Latijnse herkomst zoals cynisch, systeem en psychologie.
...
Het aanleren van eender welke nieuwe taal kan je horizon verbreden.
...
Julle veldtog het ’n oulike frase: “Verbreed je horizon”. Hoe kan ’n kennis van Nederlands iemand in Suid-Afrika help?
Het aanleren van eender welke nieuwe taal kan je horizon verbreden. Dankzij de nauwe verwantschap tussen het Afrikaans en het Nederlands, kan je je met een basiskennis van het Nederlands al snel verdiepen in de Nederlandstalige literatuur en kan je ook makkelijk de Nederlandstalige media volgen waardoor je een ruimere kijk op de wereld kan krijgen. Verder kan de kennis van het Nederlands deuren openen naar werkgelegenheid, uitwisselingsprogramma's of zomerscholen. Een aantal van mijn studenten is na deze basiscursus naar de Lage Landen getrokken. Ze leerden daar de Vlaamse of Nederlandse cultuur van binnenuit kennen. Met enkel een basiskennis van het Nederlands konden ze zich heel duidelijk verstaanbaar maken en de wetmatigheden die ze hadden geleerd in de cursus toepassen om zo op korte tijd correct te kunnen communiceren in het Nederlands. Eén van mijn ex-studenten schrijft het volgende wanneer ik haar vraag hoe de kennis van het Nederlands haar horizon heeft verbreed: Ek het die Kursus Nederlands in 2015 (toe nog in persoon op kampus) aangepak bloot omdat die geleentheid hom voorgedoen het nadat ek van altyd af nog 'n taal wou leer. Sabien het haar so goed van haar taak gekwyt dat die vertaling van Afrikaanse prosa in Nederlands die daaropvolgende jaar onverwags die onderwerp van my PhD geword het, met besoeke aan Amsterdam in 2016 en aan Antwerpen in 2017 wat daaruit gespruit het. Die kersie op die koek was egter die studieverblyf in Leuven in 2018 saam met my gesin. Groot deure draai op klein skarniertjies, en hierdie kursus was sonder twyfel een van daardie skarniertjies wat 'n hele nuwe wêreld vir my ontsluit het.
Gaan kursusgangers ’n kort oorsig kry van die Vlaamse, Surinaamse en Nederlandse kultuur?
Een overzicht gaan we niet geven, daar is de cursus te kort en te beknopt voor. Het is een basiscursus Nederlands waar de nadruk ligt op het correct leren spreken en schrijven van de taal. We werken veel met authentieke teksten, luister- en videofragmenten. Op die manier krijgen de deelnemers wat voeling met de Nederlandstalige cultuur. We luisteren bijvoorbeeld naar twee studenten, één uit Gent en één uit Amsterdam, die spreken over hun studententijd. Als Vlaamse laat ik bijvoorbeeld ook graag de biercultuur in België even aan bod komen. Een Trappist, wat is dat eigenlijk?
Wat van letterkunde? Sal kursusgangers ’n lusmaker kry in die skeppende werke wat in Nederlands gelewer word?
Ja, in beperkte mate. Wat betreft de receptieve vaardigheden, lezen en luisteren, kunnen we op een meer gevorderd niveau werken aangezien het begrijpen van Nederlands voor Afrikaanstaligen met enige inspanning behoorlijk lukt. We lezen bijvoorbeeld het kortverhaal “Aangeboren” van de Vlaamse schrijver Bart Moeyaert. We gaan dit kortverhaal verder niet inhoudelijk bespreken maar we gaan kijken naar de tijd waarin de werkwoorden staan. Dat is in het imperfectum (de onvoltooid verleden tijd) en laat dat nu net een tijd zijn die in het Afrikaans heel weinig voorkomt en waarin vele Nederlandstalige literaire teksten geschreven zijn. Het imperfectum is een tijd die in de meeste beginnerscursussen nog niet aan bod komt. Ik wil deze tijd toch al meegeven zodat, wanneer cursisten zelf Nederlandstalige literatuur gaan lezen, ze weten dat het woordje lag niks te maken heeft met lachen maar dat het de verleden tijd is van het werkwoord liggen. We bekijken de teksten dus vooral vanuit een grammaticaal perspectief.
Hoe gereeld bied julle die kursusse aan?
We bieden beide cursussen twee keer per jaar aan, een keer met startdatum in februari en een keer in september. De ene cursus is een volledig online zelfstudiepakket en in de andere cursus hebben de deelnemers een wekelijkse online groepsles via Zoom. Voor de cursus met het zelfstudiepakket kunnen kandidaten zich nog inschrijven voor februari. De cursus met de groepslessen zit voor februari 2021 al volledig vol, in september is er wel nog plaats.
...
... woorden als gogga, mielie, jislaaik en bakgat deel van mijn woordenschat.
...
Jy is al ’n geruime tyd betrokke by die Universiteit Stellenbosch, maar woon in Antwerpen. Het die nuanses Afrikaans as susterstaal van moderne Nederlands jou horisonne op ’n manier verbreed?
Mijn langdurige verblijf in Zuid-Afrika heeft mijn horizon verbreed en was zeker ook voor mijn kinderen zeer verrijkend. Deze regenboognatie ligt ons allemaal na aan het hart.
Het dagelijkse contact met Afrikaans heeft me ook meer inzicht gegeven in (de geschiedenis van) mijn eigen taal. Tijdens vergaderingen luisterde ik steeds met gespitste oren naar mijn collega's en noteerde opmerkelijke verschillen of gelijkenissen tussen de twee talen. Soms hoorde ik ook uitdrukkingen of woorden die voor mij archaïsch klonken en hier nog springlevend zijn. Vele zogenaamde valse vrienden brachten me vaak aan het lachen, zo zag ik mezelf al letterlijk op de bus klimmen. Voor mij is het altijd een plezier om naar deze mooie taal te luisteren.
Ik herinner me nog heel goed dat in de jaren '80 onze schooljuf ons vertelde dat er in het zuiden van Afrika een taal gesproken werd die heel erg op het Nederlands leek. Ik vond dit als kind ongelooflijk interessant en wilde er meer over weten. In mijn studies Germaanse Talen maakten we ook kennis met het Afrikaans, dat me toen nog meer begon te fascineren. Om dan jaren later zelf in een Afrikaanstalige omgeving te wonen en te werken was voor mij fantastisch. Dankzij de nauwe verwantschap tussen de twee talen, kon ik aan de andere kant van de wereld een aula studenten toespreken in mijn eigen moedertaal en, weliswaar met enige fronsjes op de voorhoofden van sommige studenten, begrepen worden.
Zonder formeel les te volgen kon ik na een tijdje zelf een mondje Afrikaans spreken. Ondertussen woon ik al bijna twee jaar terug in België en toch blijven Afrikaanse woorden als gogga, mielie, jislaaik en bakgat deel van mijn woordenschat.
